Εκείνο που διαφέρει κατά εποχές, είναι η εξέλιξη της ζωής στην πόλη και την κοινωνία. Αυτό αλλάζει και την παρουσίαση του εθίμου. Όσο πιο πίσω πάει κανείς, τόσο πιο αυθεντικό βρίσκει το έθιμο.
Εγώ αναφέρομαι στην δεκαετία του ’50, όπου υπήρχαν τα διάφορα ζώα και μέσα στην πόλη της Φλώρινας, με τα κάρα και όταν στην άχτιστη περιοχή κάτω από την Στρατώνα γίνονταν κάθε Σάββατο το «ζωοπάζαρο»… Μέχρι εκεί έφταναν και τα χαρακώματα.
Εκεί στην είσοδο της πόλης και εμπρός από το τρίτο Δημοτικό Σχολείο, υπήρχε και η βρύση με την μεγάλη «γούρνα»…, όπου ξεδιψούσαν όσοι έμπαιναν και έβγαιναν στην πόλη…, άνθρωποι και ζώα…
Εκεί παρακάτω ήταν και το περιβόητο «Τσιφλίκι»…!!!...
Εκείνη την εποχή για τις φωτιές η κάθε γειτονιά έκοβε από τα γύρω βουνά, θάμνους/κέδρα, δηλαδή τις «σπιρέγγες»…, όπως τις λέμε στην Φλώρινα.
Άλλοι τις έσερναν και τις στοίβαζαν στη γειτονιά τους και άλλοι τις κουβαλούσαν με τα κάρα.
Υπήρχε και το έθιμο, όταν μπορούν…, να κλέβουν και από τις στοιβαγμένες «σπιρέγγες» και γι’ αυτό βάζαμε «σκοπούς»…!!!...
Σχεδόν οι φωτιές γίνονταν μόνο από «σπιρέγγες» και τα λιγοστά ξύλα που πρόσφερε η γειτονιά.
Η αποκομιδή τους γίνονταν πριν χιονίσει, δηλαδή πριν του Αγίου Νικολάου…
Εμείς στην γειτονιά μας, εκτός των άλλων, είχαμε και τον Χάρη Κοσκοσίδη, διακεκριμένο παλικάρι και ο μετέπειτα «τερματοφύλακας» της ποδοσφαιρικής ομάδας «ΕΛΛΑΣ»…, γιατί είχαμε και άλλη μια, που την έλεγαν «Μ. Αλέξανδρος»…
Το αναφέρω γιατί ο Χάρης μια χρονιά με ήλιο (με καλό καιρό) μας μάζεψε εμάς, τους πιο μικρούς και μας πήγε στο κοντινό βουνό, πάνω από την γειτονιά μας, για να φέρουμε «σπιρέγγες»…
Η γειτονιά μας ήταν δίπλα από το νοσοκομείο και κάτω από τον μεσαίο/οικισμό των «Μοναστηριωτών». Ήταν τρείς, ένας ανατολικά πάνω από τον Στρατώνα, ένας μεσαίος, δίπλα από το Νοσοκομείο και πάνω από τον δικό μας και ένας δυτικός, πάνω από την Οικοκυρική Σχολή.
Με ενθουσιασμό, και κάτω από την προστασία του Χάρη, άλλοι κρατώντας κάποια σχοινιά και άλλοι τσεκούρια, αρχίσαμε να ανεβαίνουμε το βουνό, με οχλοβοή… Έτσι ανηφορίζοντας, ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, στις πλαγιές του βουνού, αρχίσαμε να βλέπουμε «σπιρέγγες» με τον Χάρη μπροστά, να αποφασίζει που θα κόψουμε «σπιρέγγες»…
Όταν φτάσαμε στην κορυφή του βουνού, ο Χάρης είπε: από εδώ θα κόψουμε γιατί είναι καλές…
Και άλλες γειτονιές ανέβηκαν για να κόψουν «σπιρέγγες».
Εμείς ήμασταν από τους πρώτους.
Μια από τις γειτονιές ήταν του Μέλλιου – Σαμαρτζής ο πατέρας τους – με πολλά αγόρια. Αυτή η γειτονιά πρέπει να ήταν κάτω από το γήπεδο, εκεί περίπου στην παλιά ηλεκτρική εταιρεία και ποτάμι.
Ο Χάρης, εμένα και τον ξάδελφο μου Κώτσο, μας έδωσε ένα σχοινί και κρατώντας το ο ένας από τη μια άκρη, κι ο άλλος από την άλλη, σηκώναμε τα κάτω κλαδιά της σπιρέγγας, έτσι που φαίνονταν ο κορμός της, για να την κόψει ο Χάρης…
Κόψαμε 2-3 σπιρέγγες και εκείνη την στιγμή περνούσε η γειτονιά με τα παιδιά του Μέλλιου και μας δείχνουν πως πιο κάτω στην πλαγιά, φαίνονταν να έχει καλύτερες σπιρέγγες. Τότε ο Χάρης με δυνατή φωνή τους είπε να μην πάνε, γιατί εκεί υπήρχε ναρκοπέδιο…!!!.... Αυτοί δεν τον άκουσαν και προχώρησαν… Στη συνέχεια ο Χάρης διάλεξε πιο εδώ μια άλλη σπιρέγγα και μας έβαλε πάλι με το σχοινί να του ελευθερώσουμε τον κορμό για να την κόψει… Εκείνη την στιγμή, όπως ήμασταν σκυμμένοι, τραβώντας το σχοινί, σκάει μια νάρκη και κόβει έναν Μέλλιο στα δύο…!!!... Γρήγορα ο Χάρης μας γυρίζει πίσω χωρίς σπιρέγγες και τροχάδην.
Όταν κάποτε έφεραν τον Μέλλιο στο Νοσοκομείο, επειδή ήταν στην γειτονιά μας, το μάθαμε πρώτοι, ότι ο Μέλλιος σκοτώθηκε…!!!... Μόνον αυτός…!!!...
Και «η ζωή τραβάει την ανηφόρα»…!!!...
Στο ανατολικό μέρος της Οικοκυρικής Σχολής υπήρχαν δυο εγκαταλειμμένα πολυβολεία. Υπήρχαν κι άλλα στην περιοχή μας…, από την εποχή του εμφυλίου…!!!...
Την προπαραμονή των Χριστουγέννων, τη νύχτα της φωτιάς, Ο Χάρης πήρε μερικούς από εμάς…, βράδυ και πήγαμε στα πολυβολεία. Εκεί μας έβαλε να κατεβάσουμε το χώμα που ήταν πάνω από τη σειρά των κορμών/δένδρων της οροφής του πολυβολείου και μετά έβαζε την πλάτη του από κάτω και σήκωνε τους κορμούς 20/40 εκ. διαμέτρου και τα ρίχναμε κάτω από το πολυβολείο. Το ξαναέγραψα, ο Χάρης ήταν δυνατός άντρας…!!!...
Με αυτούς τους κορμούς δένδρων από τα πολυβολεία, η φωτιά μας μεγάλωσε αισθητά…!!!...
Καλές Γιορτές…!!!...
Νίκος Φρυτζαλάς
Πολεοδόμος - Αρχιτέκτων
