ΚΑΤΑΘΕΣΗ
Ενός λεπτού σιγή και ο εθνικός ύμνος
Απόσπασμα από το βιβλίο του Αλέξανδρου Ζαούση «Η Τραγική Αναμέτρηση», τόμος β, σελ 221-223
Η ηγεσία του ΔΣΕ απέδιδε μεγάλη σημασία στην κατάληψη της Φλώρινας για πολλούς λόγους. Διατηρούσε πάντα την ελπίδα ότι λόγω της άμεσης γειτνιάσεως της Φλώρινας με τα σύνορα, αν την κρατούσε, θα μπορούσε να εγκατάστησα εκεί την Κυβέρνηση των βουνών. Ιστορία πολύ παλιά, από το 1947, όταν προσπάθησε χειμωνιάτικα να καταλάβει το Μέτσοβο και αμέσως μετά την Κόνιτσα. Φυσικά, κύριος αντικειμενικός σκοπός ήταν η στρατολογία ανδρών και η εξόντωση της φρουράς. Υπήρχε, τέλος, και μία άλλη πλευρά. Όπως αποκάλυψε αργότερα ο Μάρκος, το καλοκαίρι του '48, όταν ο ίδιος με τον Ζαχαριάδη επισκέφθηκαν τον Στάλιν, το μεγάλο αφεντικό τους συνέστησε να καταλάβουν τη Φλώρινα. Το γιατί ο Στάλιν, ο οποίος είχε μια πολύ αδρή εικόνα του ελληνικού Εμφυλίου, ασχολήθηκε με τη Φλώρινα, δεν εξηγείται. Πάντως ίσως αυτή η παραίνεση του πατριάρχη του κομμουνισμού να ήταν εκείνο που ώθησε τον Ζαχαριάδη ν' αναμιχθεί για πρώτη φορά ενεργότερα στην επιχείρηση. Έλαβε μέρος σε στρατιωτικές συσκέψεις, μίλησε πριν από τη μάχη στους αντάρτες, αλλά φυσικά παρακολούθησε τη διεξαγωγή της από μακριά με κιάλια...
Ο ΔΣΕ διέθεσε για την επίθεση πάνω από 5.000 αντάρτες και, για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα, ειδικές μονάδες, όπως ομάδες σαμποτέρ, λόχους «κυνηγών αρμάτων», ένα Τάγμα Μεταφορών και ένα Υγειονομικού, τμήμα Διαβιβάσεων και τέσσερις πυροβολαρχίες. Από τη στρατολογία στη Φλώρινα αναμενόταν τέτοια συγκομιδή ανδρών, ώστε στις Πρέσπες ετοιμάστηκαν έμπεδα για την υποδοχή χιλιάδων νέων ανταρτών... Αυτή τη φορά, για να εναλλάσσονται οι ηγήτορες, η επιχείρηση ανατέθηκε στον Γούσια, ο οποίος ανέλαβε μ' ενθουσιασμό το έργο για ν' αποδείξει τις αμφίβολες στρατιωτικές του ικανότητες. Αλλά ο Γούσιας βρήκε τον μάστορη του...
Απέναντι του είχε μια παλιά καραμπίνα των πολέμων. Τον θρυλικό «Παππού», τον διοικητή της II Μεραρχίας, τον στρατηγό Νικόλαο Παπαδόπουλο. Μια φιγούρα γραφική με τις μεγάλες άσπρες μουστάκες, εξ ου και η ονομασία «Παππούς», έναν άνδρα γενναίο, με μοναδικές πολεμικές διακρίσεις από την εποχή της μάχης του Ρίμινι. Ο Γούσιας υπολόγιζε τη δύναμη της II Μεραρχίας σε 4.000 άνδρες, αριθμό κάπως μικρό για μεραρχία του ΕΣ εκείνης της εποχής, αλλά η μονάδα αυτή είχε αποδεκατιστεί στις φθινοπωρινές μάχες του Βίτσι. Κι επιπλέον ο Παπαδόπουλος διέθετε μέσα στην πόλη μόνο μία από τις τρεις ταξιαρχίες του, κατά σύμπτωση την ταξιαρχία με το ένδοξο όνομα της 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας, της οποίας οι «πρόγονοι» είχαν πολέμησα στο Ρίμινι και στα Δεκεμβριανά. Από τις άλλες δύο ταξιαρχίες του, η μία βρισκόταν στα γύρω υψώματα και η άλλη αρκετά μακριά από την πόλη, στην τοποθεσία Βεύη-Κλειδί, γνωστή από τη γερμανική εισβολή του 1941.
Ο Παπαδόπουλος είχε όμως ένα τεράστιο όπλο στα χέρια του. Διέθετε άριστες πληροφορίες για τον αντίπαλο, είχε διαισθανθεί την επίθεση και μάλιστα λέχθηκε ότι είχε προλάβει να ενεργήσει ασκήσεις των ανδρών του στα πιθανά σημεία επιθέσεως...
Η επίθεση εκδηλώθηκε στις 3.30 το πρωί της 11 προς 12 Φεβρουαρίου του '49. Το σχέδιο προέβλεπε την κατάληψη των γύρω υψωμάτων όσο ήταν σκοτάδι και την είσοδο στην πόλη με το φως της ημέρας. Ωστόσο οι επιθέσεις έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα και αυτό θεωρήθηκε σοβαρό τακτικό λάθος. Μερικά υψώματα κατελήφθησαν από τους αντάρτες, αλλά ο Παπαδόπουλος διέταξε άμεση αντεπίθεση. Ο αιφνιδιασμός είχε αποτύχει, αλλά η επίθεση συνεχίστηκε. Μία από τις τέσσερις ταξιαρχίες που είχε διαθέσει ο ΔΣΕ εισέδυσε στην πόλη, αλλά αντιμετωπίστηκε ακαριαία από τη φρουρά. Διακόσιοι αντάρτες αιχμαλωτίστηκαν και κλείστηκαν σ' ένα κτίριο της πόλεως. Παντού, μέσα και έξω από την πόλη, οι αντάρτες γίνονταν δεκτοί με φονικά πυρά. Το απόγευμα της 12ης Φεβρουαρίου οι αντάρτες εξαπέλυσαν μια τελευταία σφοδρή επίθεση, αλλά οι άνδρες του Παπαδόπουλου κράτησαν τις θέσεις τους και αντεπετίθεντο σε όλα τα σημεία.
Η επίθεση εναντίον της Φλώρινας άρχισε να παράπαιει...
Μακριά από τη γραμμή πυρός, πάνω σ' ένα ύψωμα με το παράξενο όνομα Τρύπια Πέτρα, ο Γούσιας παρακολουθεί ανήσυχος την εξέλιξη της μάχης. Ο ίδιος δεν έχει οπτική αντίληψη, οι τηλεφωνικές γραμμές με τα προκεχωρημένα τμήματα δεν έχουν εγκατασταθεί και οι ασύρματοι υπολειτουργούν. Δίπλα του ο Βλαντάς, που κάνα χρέη Πολιτικού Επιτρόπου για τις επιτιθέμενες δυνάμεις, παρακολουθεί χαιρέκακα την αγωνία του Γούσια. Αργότερα θα γράψει, χύνοντας άφθονο δηλητήριο για τον αντίζηλο του:
«Τέτοιο αίσχος διοίκησης της μάχης δεν ξαναείδε ο κόσμος».
Την άλλη μέρα ο καιρός βελτιώνεται και επεμβαίνει η Αεροπορία. Παράλληλα, από παντού συρρέουν ενισχύσεις του Εθνικού Στρατού. Μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες η επίθεση του ΔΣΕ στη Φλώρινα καταλήγει σε φιάσκο. Και η εκατόμβη των άτυχων ανταρτών, που πλήρωσαν τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Ζαχαριάδη και του Γούσια, είναι τρομακτική.
