Χαράλαμπος Λεμονίδης
Κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής
Κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής
Με αφορμή την πρόσφατη κατάσταση που δημιούργησε η οικονομική κρίση θα ήθελα να εκφράσω μερικές σκέψεις και απόψεις μου σχετικά με το μέλλον του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Πιθανόν κάποιες από αυτές τις σκέψεις να είναι λανθασμένες, είναι όμως σίγουρο ότι με τον καιρό θα είναι ξεπερασμένες.
Όπως είναι γνωστό, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας δημιουργήθηκε πρόσφατα, το 2003, και είναι ένα μικρό Πανεπιστήμιο με έξι Τμήματα, δύο που εδρεύουν στην Κοζάνη και τέσσερα στη Φλώρινα. Είναι ένα Πανεπιστήμιο που βρίσκεται σε πορεία δημιουργίας, δεν είναι αυτοδύναμο και διοικείται από Διοικούσα Επιτροπή. Έχει τρία Τμήματα διοικητικά αυτοδύναμα και τρία Τμήματα μη αυτοδύναμα, που βρίσκονται στη διαδικασία στελέχωσης και δημιουργίας υποδομών.
Η οικονομική κρίση, λοιπόν, βρήκε το Πανεπιστήμιο αυτό στη διαδικασία της δημιουργίας και της βασικής του ανάπτυξης. Σήμερα στη χώρα μας, με αφορμή την οικονομική κρίση, γίνεται συζήτηση και έχει εξαγγελθεί από την κυβέρνηση ότι θα πραγματοποιηθεί σχέδιο χωροταξικής αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης των Πανεπιστημίων της χώρας, αυτό που ονομάζεται “Καλλικράτης” για τα Πανεπιστήμια. Με βάση, λοιπόν, την προοπτική αυτή της αναδιοργάνωσης των Πανεπιστημίων τίθενται σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα και προοπτική του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στα οποία θα πρέπει να απαντήσει η Ελληνική πολιτεία, η τοπική κοινωνία και οι εργαζόμενοι στο Πανεπιστήμιο αυτό.
Κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα ύπαρξης του Πανεπιστημίου στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας ως παραγωγικού, ερευνητικού και πολιτισμικού πόλου, που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η σημερινή κατανομή των Τμημάτων έγινε στην Κοζάνη με βάση τους παραγωγικούς πόρους της ενέργειας και στην Φλώρινα με βάση την παράδοση της Παιδαγωγικής Σχολής, στο πλαίσιο της οποίας αναπτύσσονται οι ανθρωπιστικές σπουδές, με άξονες την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Η μέχρι σήμερα λειτουργία των Πανεπιστημιακών Τμημάτων στις δύο αυτές πόλεις έδειξε ότι υπήρξε σημαντική παρέμβαση και αλλαγή στην περιοχή. Προσήλθε και σπούδασε σημαντικός αριθμός προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, οι οποίοι φοίτησαν σε Τμήματα με σύγχρονα προγράμματα σπουδών και υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό. Ταυτόχρονα, υπήρξαν επιστημονικά αποτελέσματα και δράσεις που συνέβαλαν αφενός στην οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της περιοχής και αφετέρου είχαν εμβέλεια εθνική αλλά και διεθνή.
Στο ερώτημα τι πρέπει να γίνει στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της Ελλάδας, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη συνέχιση και ανάπτυξη αυτού του επιστημονικού πόλου, που ενισχύει την οικονομία, τον πολιτισμό και αναβαθμίζει τους ανθρωπολογικούς συντελεστές αυτής της φτωχής και ιστορικά πληγωμένης περιφέρειας της χώρας. Όλοι δηλώνουν ότι η ανάπτυξη της χώρας δεν γίνεται με συγκεντρωτισμό και αστυφιλία, αλλά με αποκέντρωση και περιφερειακή ανάπτυξη. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας είναι αναγκαίο να υπάρχει και μάλιστα η ύπαρξη του γίνεται ακόμη πιο αναγκαία για την περιοχή και την χώρα σε αυτές τις συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
Τι ενέργειες πρέπει να γίνουν για τη βιωσιμότητα και ενίσχυση της ανάπτυξης του Πανεπιστημίου; Σε αυτήν την φάση πρέπει να γίνουν ενέργειες στην κατεύθυνση της σταθεροποίησης, του εκσυγχρονισμού και της διοικητικής αυτοδυναμίας του Πανεπιστημίου. Τα τρία μη αυτοδύναμα Τμήματα του Πανεπιστημίου είναι νέα και βρίσκονται σε μια πορεία στελέχωσης σε επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό. Αυτή η διαδικασία στελέχωσης πρέπει να συνεχιστεί. Τα μέτρα παγώματος και μείωσης του προσωπικού δεν μπορεί να εφαρμοστούν οριζόντια και μάλιστα σε αυτά τα Τμήματα που βρίσκονται σε διαδικασία γένεσης. Για παράδειγμα, το Τμήμα Καλών Τεχνών δεν έχει κανένα διορισμένο διδάσκοντα, ενώ έχουν εκλεγεί και περιμένουν διορισμό πέντε καθηγητές. Οι διορισμοί αυτοί συμπεριλαμβάνονται στο πάγωμα των διορισμών και των αναλογιών του ενός διορισμού προς πέντε ή έντεκα αποχωρήσεις! Είναι ένα παράδειγμα που δείχνει ανάγλυφα την κρίση στην Ελλάδα, σε πολιτικό και διοικητικό επίπεδο, είναι επίσης ένα καλό παράδειγμα διοικητικού παραλογισμού και μη επαφής με την πραγματικότητα.
Η δημιουργία ή αναδόμηση Πανεπιστημιακών Τμημάτων πρέπει να γίνεται με σοβαρότητα και με μέριμνα για τη διασφάλιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων, ειδικά στα επαρχιακά Πανεπιστήμια. Πιστεύω ότι, για να είναι βιώσιμα τα Πανεπιστήμια στην Ελληνική περιφέρεια, πρέπει να εφαρμοστεί η παρακάτω αρχή από την πολιτεία: τα Τμήματα που δημιουργούνται στην περιφέρεια να είναι κλασικά και με δεδομένη επαγγελματική αποκατάσταση και ζήτηση. Ο πειραματισμός με καινούργια επιστημονικά αντικείμενα θα πρέπει να γίνεται στα κεντρικά Πανεπιστήμια, όπου υπάρχουν και άλλα Τμήματα με συναφή αντικείμενα που θα τα στηρίζουν. Τέλος, την απόφαση για το στρατηγικό σχεδιασμό του Πανεπιστημίου, τη δημιουργία Τμημάτων ή την αναδόμησή τους δεν θα πρέπει να την παίρνει η εκάστοτε διοικούσα επιτροπή, αλλά η ίδια η Ελληνική πολιτεία, που θα αναλαμβάνει και το πολιτικό κόστος για τις όποιες συνέπειες.
Η Ελληνική πολιτεία, η τοπική κοινωνία και οι εργαζόμενοι στο Πανεπιστήμιο πρέπει να δώσουν μια μάχη για τη στήριξη και ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Ένα πρώτο βήμα στη μάχη αυτή είναι η αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς. Πρέπει να ξεπεράσουμε τις συνήθειες του κομματισμού, του λαϊκισμού, του διοικητικού συγκεντρωτισμού και της δημοσιοϋπαλληλικής συμπεριφοράς (με την κακή έννοια), για να αποκαταστήσουμε τα λάθη μας και να πάμε μπροστά.
Χαράλαμπος Λεμονίδης
Κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής