Αξιότιμε κ. Φούχτελ Υφυπουργέ εργασίας της Γερμανίας,
Αξιότιμε Γενικέ πρόξενε,
Κύριε Περιφερειάρχα, Κύριοι Δήμαρχοι
Κύριοι εκπρόσωποι των φορέων,
Κυρίες και Κύριοι,
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη σημαντική διημερίδα που διοργανώνεται στα πλαίσια της Ελληνο-Γερμανικής συνεργασίας.
Με την ευκαιρία της συνάντησης με τους εκπροσώπους και τους απεσταλμένους των φίλων και εταίρων Γερμανών θα ήθελα να τολμήσω μία σύγκριση μεταξύ της Δυτικής Μακεδονίας και πιο συγκεκριμένα των περιοχών του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων Ελλάδος ως κομμάτι της ελληνικής επικράτειας και της Γερμανίας ως κομμάτι της ευρωπαϊκής ένωσης, τηρώντας βέβαια τις αναλογίες.
Η Γερμανία είναι η χώρα με την μεγαλύτερη βιομηχανική παραγωγή στην ευρωπαϊκή ένωση. Οι Δήμοι του Δικτύου μας αποτελούν τις μόνες περιοχές της Ελλάδος που φιλοξενούν βαριά βιομηχανία. Παρόλα αυτά η Γερμανία είναι η πιο αναπτυγμένη οικονομία της ευρωπαϊκής ένωσης, ενώ οι περιοχές του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων είναι οι οικονομικά ασθενέστερες της Ελληνικής επικράτειας.
Βλέπουμε λοιπόν ότι παρόλο που οι Περιοχές του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων παράγουν ένα ανταγωνιστικό προϊόν, την ηλεκτρική ενέργεια, δεν κατάφεραν ποτέ να εξελιχθούν οικονομικά στο ποσοστό που τους αξίζει. Σε αντίθεση η Γερμανία είναι η ισχυρότερη οικονομία της Ε.Ε.
Συνεχίζοντας αυτήν την παράτολμη σύγκριση, μετά το ατύχημα της Φουκοσίμα η Γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να εγκαταλείψει την παραγωγή ενέργειας από πυρηνικά στις επόμενες δεκαετίες. Στους Δήμους του Δικτύου ο λιγνίτης θα εξαντληθεί και αυτός σε 2 με 3 δεκαετίες. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο παραγωγής ενέργειας πρέπει και στις δύο περιπτώσεις να καλυφθεί.
Η Γερμανία έχει ήδη αρχίσει σε κεντρικό επίπεδο τον σχεδιασμό με προώθηση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και έχει αρχίσει άμεσα τις επενδύσεις στην επικράτειά της. Το Δίκτυο έχει εκφράσει την βούληση να συνεχίσει να αποτελεί ενεργειακό κέντρο αλλά η «ακινησία και η δυσλειτουργικότητα της κεντρικής Διοίκησης» κάνουν την προσπάθεια προς έναν καινούργιο ενεργειακό σχεδιασμό να μην ολοκληρώνεται. Επιπρόσθετα ποιές υποδομές και προετοιμασίες μπορούν να γίνουν για την μεταλιγνιτική περίοδο, όταν η ίδια η κεντρική διοίκηση δεν έχει αποφασίσει ακόμα πώς θα κατανέμει τα αντισταθμιστικά οφέλη από την εξόρυξη και την λιγνιτική παραγωγή;
Μία τρίτη σύγκριση αφορά στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πληγών που αφήνει η βιομηχανική παραγωγή. Στην Γερμανία μέσα από συζητήσεις με τον φίλο Γενικό πρόξενο Θεσσαλονίκης, συνειδητοποιήσαμε ότι η αποκατάσταση των περιβαλλοντικών βλαβών όχι μόνο είναι ουσιαστική, αλλά μεταμορφώνεται σε ευκαιρία για ανάπτυξη. Για παράδειγμα αποκατεστημένα ορυχεία ανοιχτού τύπου έχουν μετατραπεί σε κέντρα τουριστικής ανάπτυξης. Στις περιοχές μας αυτό ακόμα και ως σκέψη φαντάζει μακρινό.
Το συνέδριο λοιπόν αυτό αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανταλλάξουμε εμπειρίες και τεχνογνωσία και να δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε και εμείς την μεγάλη μας βιομηχανική κληρονομία από μία χώρα με μακρά παράδοση σε αυτό. Το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε με την ίδια την ίδρυση του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων, που αποτελεί και την πρώτη συλλογική προσπάθεια σε επίπεδο οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Μέσω του Δικτύου έχει γίνει η πρώτη σοβαρή προσπάθεια ανάδειξής των προβλημάτων αλλά και η αναζήτηση ευκαιριών ανάπτυξης.
Η προσπάθεια ανταλλαγής τεχνογνωσίας και εμπειριών μέσα από αυτήν την τόσο σημαντική συνάντηση θα γίνει πολύ πιο εύκολα, αν οι φίλοι Γερμανοί γνωρίσουν τα προβλήματα των περιοχών μας θα μπορέσουν πολύ πιο εύκολα να μας βοηθήσουν προσφέροντας μας την εμπειρία τους. Ενδεικτικά θα αναφερθώ στα πιο σημαντικά προβλήματα:
Στη ρύπανση της ατμόσφαιρας από τη λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας με άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.
Στην αλλοίωση του τοπίου από την εξορυκτική δραστηριότητα στα ορυχεία της ΔΕΗ Α.Ε Τα ανενεργά ορυχεία δεν έχουν αποκατασταθεί, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αχανείς εκτάσεις που θυμίζουν σεληνιακό τοπίο.
Στην μείωση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα, με επιπτώσεις στην ύδρευση και την άρδευση των αγροτικών καλλιεργειών.
Πέρα από τα παραπάνω περιβαλλοντικά προβλήματα η μονομερής οικονομική ανάπτυξη βασισμένη μόνο στο λιγνίτη επιφέρει δυσχέρεια στην ανάπτυξη των άλλων κλάδων της οικονομίας στην περιοχή.Η παραγωγή ενέργειας στην ουσία λειτουργεί μονοσήμαντα και δεν επιτρέπει την ανάπτυξη των υπολοίπων κλάδων της οικονομίας. Παράλληλα η Ελληνική Πολιτεία ουδέποτε σχεδίασε με μακροπρόθεσμο ορίζοντα ούτε στήριξε άλλες μορφές ανάπτυξης των τοπικών οικονομιών.
Η σημερινή μονομερής ανάπτυξη είναι ο πραγματικός εφιάλτης της περιοχής. Είναι προφανές λοιπόν ότι υπάρχει δυσκολία στην ανάπτυξη των άλλων κλάδων της οικονομίας. Η αγροτική οικονομία έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα από τις δραστηριότητες παραγωγής ενέργειας (υποβάθμιση υδροφόρου ορίζοντα, μόλυνση εδάφους κλπ), ενώ οι προσπάθειες για ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού σκοντάφτουν πάνω σε ορυχεία και φουγάρα. Επίσης, η πιθανή ανάπτυξη άλλων κλάδων, όπως π.χ. της μεταποίησης, σκοντάφτει στην παντελή έλλειψη κινήτρων (οικονομικών και μη), με αποτέλεσμα να υπάρχει σχεδόν μηδενική επενδυτική δραστηριότητα. Όλα αυτά τα προβλήματα έχουν φέρει τις τοπικές κοινωνίες στα όριά τους. Οι λιγνιτικές περιοχές στην ουσία έχουν προσφέρει στη χώρα φθηνή ενέργεια, οι ίδιες όμως υποβαθμίστηκαν τραγικά χωρίς κανέναν σχεδιασμό. Δυστυχώς σήμερα εάν δεν ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα οι λιγνιτικές περιοχές θα έχουν θυσιαστεί στο όνομα μίας αόριστης ανάπτυξης, που τελικά ποτέ δεν έγινε πράξη. Όταν εξαντληθούν τα αποθέματα λιγνίτη και σταματήσουν όλες οι οικονομικές δραστηριότητες από την εξόρυξη λιγνίτη και την παραγωγή ενέργειας αυτό που θα απομείνει είναι μια περιοχή:
με τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα,
με μια οικονομία που θα έχει ήδη καταρρεύσει,
με μια ανεργία σε άκρως επικίνδυνα ποσοστά και
με μία κοινωνία που δεν θα έχει την δυνατότητα της συνέχειας!
Η μεταλιγνιτική περίοδος αυτόματα θα φέρει ανυπέρβλητα προβλήματα εάν δεν ληφθούν έστω και σήμερα στοχευμένα μέτρα. Ουσιαστικά εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση η μεταλιγνιτική περίοδος που θα βιώσουμε θα είναι τραγική. Έτσι κάπως γεννήθηκε η ανάγκη και ταυτόχρονα η ιδέα για τη δημιουργία του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων. Στην ουσία το Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων είναι η έκφραση της βούλησης των τοπικών κοινωνιών των λιγνιτικών περιοχών που θέλουν από τη μία να βάλουν τέρμα στην περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση που υφίστανται, και από την άλλη να θέσουν τα θεμέλια για μία υγιή ενδογενή και αξιοπρεπή ανάπτυξη σε πολλούς τομείς, μια ανάπτυξη που θα αξιοποιεί πλήρως όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των περιοχών μας. Μία ανάπτυξη που θα βασίζεται στις αρχές της αειφορίας έτσι ώστε οι λιγνιτικές περιοχές να σταματήσουν να βρίσκονται με πλάτη στον τοίχο μετρώντας τα αποθέματα του λιγνίτη. Αυτό που ουσιαστικά επιδιώκουμε είναι η επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας των λιγνιτικών περιοχών. Για να καταφέρουμε αυτό το μεγάλο στόχο, έχουμε θέσει από την πλευρά μας μία σειρά προϋποθέσεων για την δομική αναπτυξιακή προοπτική των λιγνιτικών περιοχών.
Η αποκατάσταση των εκτάσεων των παλιών ορυχείων σύμφωνα με τις εγκεκριμένες περιβαλλοντικές μελέτες και η επιστροφή τους στις τοπικές κοινωνίες (μέσω των ΟΤΑ), για την αξιοποίησή τους, ως κοινόχρηστων χώρων αναψυχής, καλλιεργήσιμων εκτάσεων, χώρων παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ή ακόμα και ως θερμοκηπιακά πάρκα με αξιοποίηση της Τηλεθέρμανσης και Γεωθερμίας, αποτελεί σίγουρα μια μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική για τις πληττόμενες περιοχές.
Η δημιουργία μονάδων αποθείωσης στις παλιές μονάδες παραγωγής ενέργειας για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την προστασία της υγείας των κατοίκων, είναι ένας πρωταρχικός στόχος που όπως όλοι πολύ καλά μπορούμε να καταλάβουμε θα μειώσει αισθητά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και θα επεκτείνει το χρόνο λειτουργίας των παλιών ρυπογόνων μονάδων.
Ζητούμε από την Ελληνική Πολιτεία που έχει και το πλειοψηφικό πακέτο της Δ.Ε.Η. Α.Ε. την επιτάχυνση των διαδικασιών μετεγκαταστάσεων των οικισμών που βρίσκονται κοντά στα ορυχεία. Επιθυμούμε δηλαδή τα αυτονόητα.
Σωστός προγραμματισμός και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που θα συντάσσεται και με την σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών, κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης.
Η μεταλιγνιτική περίοδος δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Για τη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης των άλλων κλάδων της οικονομίας επιδιώκουμε την προσθήκη ειδικής ρύθμισης στον επενδυτικό νόμο με υιοθέτηση ευνοϊκών όρων για την προσέλκυση επενδύσεων στις περιοχές των λιγνιτικών πεδίων, με έμφαση στην πράσινη επιχειρηματικότητα. Η ανάπτυξη των Α.Π.Ε.(που είναι ένα ζητούμενο για την Ελλάδα γενικότερα και για την περιοχή μας ειδικότερα) θα πρέπει να γίνεται με βάση συγκεκριμένο σχεδιασμό και ξεκάθαρα οριοθετημένες εκ των προτέρων σχέσεις μεταξύ ιδιωτών επενδυτών και των τοπικών κοινωνιών.
Θα θέλαμε να προτείνουμε επίσης την θέσπιση ειδικής ρύθμισης για την υλοποίηση επενδύσεων Α.Π.Ε. , έτσι ώστε οι περιοχές που παράγουν σήμερα ενέργεια με την καύση λιγνίτη , να συνεχίσουν να αποτελούν ενεργειακούς πόλους, αλλά και να δοθεί η δυνατότητα σε τοπικούς επενδυτές να καταστούν παραγωγοί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στους Γερμανούς εταίρους μας ίσως να φαίνεται περίεργο, αλλά οι λιγνιτικές περιοχές ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαν οργανωμένο και συγκροτημένο πλαίσιο ανάπτυξης καθώς και πλάνο θεσμικών και μη παρεμβάσεων για την προσέλκυση επενδύσεων.
Το Δίκτυο με μεθοδικότητα και συνεχή κινητικότητα εντός και εκτός Ελλάδας κατάφερε :
Να αλλάξει την ατζέντα και επιτέλους να αρχίσουμε να συζητάμε για τα ενεργειακά θέματα.
Να αντιληφθούν όλοι, ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ένας εταίρος ο οποίος έχει τεκμηριωμένη άποψη, που σε κάθε περίπτωση θα ακουστεί και θα αξιολογηθεί μέσα σε μια ισότιμη σχέση.
Να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της επιρροής της παραγωγής ενέργειας σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής ζωής των λιγνιτικών περιοχών.
Φίλες και φίλοι,
Πρέπει και θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε επιτέλους την παραγωγή ενέργειας ως εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάπτυξη των περιοχών μας. Είναι αδιανόητο μια από τις λίγες περιοχές που έχουν ουσιαστικά βιομηχανική παραγωγή να έχει ταυτόχρονα ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας Πανελλαδικά. Πανευρωπαϊκά δε, θυμίζω, ότι αντίστοιχες περιοχές είναι από τις πλουσιότερες της ΕΕ, με χαμηλά ποσοστά ανεργίας.
Πρέπει και θέλουμε να αναπτυχθούν και οι άλλοι κλάδοι της οικονομίας όπως είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο εναλλακτικός τουρισμός, η γεωθερμία κλπ. Το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τα προηγούμενα χρόνια πρέπει επιτέλους να αλλάξει και να χρησιμοποιηθεί το επιτυχημένο παράδειγμα Ευρωπαίων εταίρων μας που έχουν αναπτύξει πολύπλευρα τις περιοχές τους.
Πρέπει και θέλουμε να εξοικονομηθούν οι απαραίτητοι πόροι έτσι ώστε να αξιοποιηθεί το τοπικό ανθρώπινο δυναμικό, μετά βέβαια την κατάλληλη εκπαίδευση και την απόκτηση της απαραίτητης κατά περίπτωση τεχνογνωσίας.
Πρέπει και θέλουμε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και το ευνοϊκό πλαίσιο τόσο από την Ελληνική Πολιτεία όσο και από τις τοπικές κοινωνίες για σοβαρές επενδύσεις. Γιαυτό τον λόγο και σε πλήρη ευθυγράμμιση με την ΕΕ έχουμε υπογράψει το σύμφωνο των Δημάρχων. Με συμμετοχή πάνω από 3000 Δημάρχους το σύμφωνο προβλέπει βιώσιμη ανάπτυξη βασισμένη στην ενέργεια.
Πρέπει και θέλουμε να αναδείξουμε την ισχυρή πολιτική μας βούληση και δέσμευση προς την κατεύθυνση του βιώσιμου ενεργειακού σχεδιασμού καθώς και στην μείωση του επιπέδου εκπομπών CO2 τα επόμενα 10 χρόνια . Ευελπιστούμε να γίνουμε οι περιοχές με τους λιγότερους καυστήρες πετρελαίου.
Για να γίνουν όμως όλα αυτά πρέπει πέραν όλων των άλλων να ενσωματωθούν καινούργιες τεχνολογίες στους τρόπους εκμετάλλευσης τόσο των λιγνιτικών πεδίων όσο και της λειτουργίας των σταθμών παραγωγής ενέργειας εξασφαλίζοντας έτσι νέες μορφές ανάπτυξης καθώς και ολοκληρωμένα καινοτόμα προγράμματα ανάπτυξης των λιγνιτικών περιοχών.
Πέρα από το γενικό πλαίσιο που σας παρουσίασα είναι πολύ σημαντικό άμεσα να προχωρήσουμε σε μέτρα και κυρίως ενέργειες ώστε οι περιοχές μας να αποτελέσουν πόλο έλξης επενδυτών και να καταφέρουμε σε τοπικό επίπεδο αυτό που δεν έχει καταφέρει η πολιτεία σε κεντρικό.
Αξιοποιώντας λοιπόν την ευκαιρία του συνεδρίου θα θέλαμε να απευθύνουμε ανοιχτή πρόσκληση σε όποιον θέλει να επενδύσει στις περιοχές του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων, και να τον διαβεβαιώσουμε ότι οι δημοτικές αρχές θα είναι άμεσος συνεργάτης και αρωγός της προσπάθειας.
Είναι σημαντικό να προσελκύσουμε και να βοηθήσουμε υγιείς επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, ταυτόχρονα να αποτρέψουμε μεθοδεύσεις ξεπουλήματος του ενεργειακού μας πλούτου. Κάθε επενδυτική προσπάθειά που δεν σέβεται το περιβάλλον και φιλοδόξει να μετατρέψει την περιοχή σε τσιφλίκι συμφερόντων, όπως η πρόσφατη προσπάθειά ξεπουλήματος των ΑΗΣ δεν είναι ευπρόσδεκτη από την τοπική κοινωνία και θα μας βρει απέναντι.
Πρέπει επιτέλους ξεκινώντας από το Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων να γίνουν οι πρώτες επενδύσεις στην Ελλάδα και με την βοήθεια των Γερμανών εταίρων μας να γίνει γνωστό στην Ευρώπη ότι είμαστε διατεθειμένοι να βοηθήσουμε προσφέροντας τεχνική υποστήριξη αλλά και ευκαιρίες επένδυσης και μαζί να ξεπεράσουμε τα εμπόδια που θέτει η κεντρική διοίκηση και το δυσλειτουργικό Ελληνικό κράτος.
Το σημερινό Ελληνο-Γερμανικό συνέδριο είναι το πρώτο βήμα των εξελίξεων που θα ακολουθήσουμε ως δίκτυο ενεργειακών Δήμων, για την διοργάνωση ενός Πανευρωπαϊκού συνεδρίου σε συνεργασία με το Σύμφωνο των δημάρχων και με άλλους Ευρωπαϊκούς φορείς.
Σας ευχαριστώ