Οικισμοί δημιουργήθηκαν στην περιοχή ήδη από το δεύτερο μισό της 7ης χιλιετίας π.Χ., μέσα σε λίμνες και βάλτους. Αυτοί οι οικισμοί με το πέρασμα των χιλιετιών, σιγά-σιγά, οργανώθηκαν σε γειτονιές, με κατοικίες που ξεχώρισαν σε μέγεθος, που είχαν ακόμα και μπαλκόνι στον όροφο.
Τα ευρήματα είναι πολλά στα κατεστραμμένα από φωτιά οικήματα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο εσωτερικό των κατοικιών με φούρνους ή εστίες, αποθηκευτικούς χώρους, θρανία και εργαλεία.
Ανάμεσα στα εντυπωσιακότερα των ευρημάτων είναι ένα κάθισμα με τέσσερα πόδια ηλικίας περίπου 7.500 ετών, αλλά και κεραμικά θραύσματα που υποδηλώνουν τη χρήση κάποιου είδους αναδευτήρα τροφών από το μακρινό 6.000 π.Χ.! Εξάλλου, βρέθηκε και ένα πλήθος κοσμημάτων, που αποτελούνταν κυρίως από δισκοειδείς χάνδρες ποικίλου σχήματος, μεγέθους και υλικού ή από περίαπτα και βραχιόλια. Λίθινα οστέινα αλλά και χάλκινα αντικείμενα ανάγονται στην Εποχή του Χαλκού (3.100-1.100 μ.Χ), ενώ μια γενικευμένη φωτιά στο τέλος της περιόδου καταστρέφει ολοκληρωτικά τα στοιχεία ζωής και βυθίζει στο βυθό της λίμνης τα κατάλοιπα των κατοικιών.
Ακολουθεί η Εποχή του Σιδήρου που «φανερώνεται» μόνο από τα νεκροταφεία της και ειδικότερα από αυτό του Αγίου Παντελεήμονα Αμυνταίου. Πέρυσι οριοθετήθηκαν και ανασκάφηκαν πέντε τύμβοι με 148 κιβωτιόσχημους τάφους και μια συστάδα τάφων εξαρτημένων από τον «βασιλικό» ταφικό περίβολο. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκε λιθόκτιστο έδρανο για νεκρόδειπνα και γύρω του λάκκοι με οστά και πλούσια κτερίσματα, όπως ένα χάλκινο ξίφος με χρυσά καρφιά. Στον ίδιο χώρο βρέθηκε γυναικεία ταφή με διάδημα και εξαρτήματα κόμμωσης και ενδυμασίας.
«Οι συχνές εμφανίσεις γυναικών με διαδήματα και σύνθετα κοσμήματα από τη νεκρόπολη μαρτυρούν την ύπαρξη ιερατείου ή μια διαφορετική κοινωνική ιεράρχηση», τονίζεται στην ανακοίνωση - εισήγηση του αρχαιολόγου της ΚΘ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών αρχαιοτήτων, Πανίκου Χρυσοστόμου.
egnatiapost