Η Μακρόνησος, το άγονο αυτό νησί των 15 τετραγωνικών χλµ. αναγορεύτηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης µε εισήγηση του ΓΕΣ προς το υπουργείο Στρατιωτικών στις 19/2/47. Η εισήγηση εγκρίθηκε στις 3/4/47 και οι πρώτοι σκαπανείς - αριστεροί στρατιώτες δίχως όπλα - έφτασαν στη Μακρόνησο στις 26/5/47. Η Μακρόνησος λειτούργησε ως το 1958 µε τρόπο που να «ντρέπεται ο γήλιος ως διαβαίνει απ' το νησί, τόσο σκυφτούς ανθρώπους ν' αντικρίζει» και µετά, περίπου απόλυτη σιωπή ...
Με υπουργική απόφαση, της 16/5/89, η Μακρόνησος χαρακτηρίστηκε «Ιστορικός τόπος», Ιστορικός τόπος, σηµαίνει για όλο το λαό και, κάποια µέρα, όταν η Μακρόνησος θα λειτουργήσει σαν πραγµατικός ιστορικός τόπος, θα υπάρξει εκεί µνηµείο, θα υπάρξει µουσείο και θα την επισκέπτονται οι νέοι από τα σχολεία και τα πανεπιστήµια για να µαθαίνουν.
Η Μακρόνησος, είναι η ιστορία των στρατιωτών χωρίς όπλα, ενός θεσµού που µπορεί να φαίνεται παράδοξος ή εξωπραγµατικός, ακριβώς επειδή εξυπηρετούσε όχι απλά στρατολογίες εµφυλιοπολεµικές, αλλά την ολοκληρωτική εξαφάνιση του προοδευτικού κινήµατος, µε βασανιστήρια που ξεπερνούσαν την ανθρώπινη αντοχή. Είναι η ιστορία των πολιτών, των γυναικών, αλλά και των ηγητόρων της Εθνικής Αντίστασης, δηλαδή η ιστορία όλων εκείνων που είχαν κάνει την Εθνική µας Αντίσταση να λάµψει µέσα στο σκοτάδι του Β΄ Παγκόσµιου Πολέµου ...
Στόχος, ολόκληρος ο πολυάριθµος κόσµος της Αριστεράς.
Δεξιά και Κέντρο µαζί, εξαπέλυσαν µια τροµοκρατία, τόσο µαζική και απάνθρωπη που, ειλικρινά, δεν πρέπει να έχει υπάρξει άλλη όµοιά της σε ολόκληρη την ιστορια του νεοελληνικού κράτους ... Η φράση του ανώνυµου ποιήµατος : «εδώ, ψηλά σαν κάστρα, υψώνονται στο φως, κορµιά που δε λυγούν στην καταιγίδα», έµεινε ανώνυµη ίσως επειδή πρόκειται για τον ίδιο το λαό που υµνεί τους µάρτυρες του ταξικού αγώνα.
Απέναντι, λοιπόν σ' αυτή τη φρικαλέα βία, οι άοπλοι φαντάροι σκαπανείς της Μακρονήσου δεν είχαν να αντιπαρατάξουν, παρά δυο ηθικά όπλα: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την όσο γίνεται µεγαλύτερη ενότητα, αλληλεγγύη και συνοχή ανάµεσά τους. Η προσπάθεια αυτή επιτελείται και επικουρείται από την κοινή πίστη στα σοσιαλιστικά ιδανικά.
Αδίσταχτοι εγκληµατίες
... Υπολογίζεται ότι στη Μακρόνησο (εκτός των 60.000 και πλέον αντιστασιακών κοµµουνιστών της περιόδου) πέρασαν το 1950 από 1.000 ως 1.200 γυναίκες ... Στις 30 Γενάρη του 1950, στην προσπάθειά της να υποχρεώσει τις γυναίκες «να δουλώσουν και να απογράψουν», η διοίκηση της Μακρονήσου προβαίνει σε ένα µέτρο που, αν µη τι άλλο, δείχνει το πόσο αδίστακτοι ήταν οι εκτελεστές των εντολών της άρχουσας τάξης: πρόκειται για την αρπαγή των παιδιών όσων µανάδων τα είχαν µαζί τους.
Πρέπει να σηµειωθεί, ότι πέρα από τη βάρβαρης προέλευσης αυτή πράξη που έγινε όχι επί Γενιτσάρων αλλά το 1950, στη Μακρόνησο νικήθηκε κάτι χειρότερο κι απ' το θάνατο: ο φόβος της τρέλας. Από τη Μακρόνησο βγήκαν αρκετοί τυφλοί, τρελοί, κουφοί, παράλυτοι ...
Η εφιαλτική κατάσταση βασανιστηρίων που επικρατεί από την αρχή στο περιβόητο Γ΄ τάγµα Σκαπανέων (Γ΄ ΕΤΟ) και στην οποία ταιριάζει ο όρος κρατική τροµοκρατία, γίνεται σύντοµα κοινό µυστικό ... Πρόκειται για µια τροµοκρατική επιχείρηση χωρίς όρια, όµως παρ' όλα αυτά, υπάρχει ένας σηµαντικός αριθµός που δεν υποκύπτει.
Αυτοί που χαρακτηρίζονται µετά την εφιαλτική παραµονή τους στο Γ΄ ΕΤΟ ως «αµετανόητοι» µετάγονται στο Α΄ ΕΤΟ, που, σύντοµα θα θεωρείται «κόκκινο τάγµα» ή «τάγµα αµετανόητων» και όπου οι συνθήκες διαβίωσης απέχουν αρκετά από το να είναι το ίδιο σκληρές µε εκείνες που επικρατούν στα δυο άλλα τάγµατα. Οπως θα φανεί σε λίγο καιρό, πρόκειται για ένα καλοστηµένο σχέδιο. Οταν ένας µεγάλος αριθµός ανθρώπων δεν υποκύπτει, έστω και µε τροµερά ατοµικά βασανιστήρια, µια πιο αποτελεσµατική µέθοδος θα µπορούσε να είναι µια οµαδική και δηµόσια αιµατοχυσία, ώστε το ηθικό να σπάσει επιτέλους ...
Στόχος η ΕΑΜική Αντίσταση και το κίνηµα
Σε γενικές γραµµές, λοιπόν, όλα τα δεδοµένα συγκλίνουν στο να αποδείξουν, ότι εκείνο που έπρεπε να χτυπηθεί αλύπητα ήταν ακριβώς αυτή η καταπληκτικής έκτασης πατριωτική ενότητα του ελληνικού λαού, ή, µε άλλα λόγια, αυτός ο σχεδόν ολοκληρωτικός Πανεαµισµός που, έχοντας σφυρηλατηθεί από το έπος της Εθνικής Αντίστασης, έτεινε αντικειµενικά προς µια εξουσία αληθινά λαϊκή. Και επειδή για το χτύπη µα αυτού του τεράστιου και δυναµικού κινήµατος η άρχουσα τάξη της χώρας µας δεν είχε ούτε τα ποσοτικά αλλά, προπαντός, ούτε τα ποιοτικά προσόντα που απαιτούνταν γι' αυτό, έγινε για µια ακόµα φορά στην ιστορία της, βοηθητικό όργανο επιβολής της ξένης κυριαρχίας στη χώρα µας.
Το ότι αυτό το κίνηµα αποτέλεσε µια δύναµη πραγµατικά πανεθνική και εκπροσώπησε αντάξια τους πόθους του ελληνικού λαού αποδείχνεται και από το µεγάλο αριθµό των µονίµων αξιωµατικών και υπαξιωµατικών που εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ, αρκετοί από τους οποίους πέρασαν από τη Μακρόνησο). Σ' αυτούς, η τροµοκρατική βία αρχίζει λίγο µετά την οµαδική σφαγή των φαντάρων στο Α΄ ΕΤΟ (29/2-1/3/48), δηλαδή στα τέλη Μάρτη του '48 και ακολουθεί τη µέθοδο του ατοµικού βασανισµού.
Η φρικιαστικότερη, ίσως, σελίδα του εµφυλίου πολέµου. Τα όργανα του Αµερικανού στρατηγού Βαν Φλιτ και του «κεντρώου» Σοφούλη στρέφουν τα πυροβόλα εναντίον των άοπλων κρατουµένων της Μακρονήσου. Σύµφωνα µε την επίσηµη ανακοίνωση του υπουργείου Στρατιωτικών τα θύµατα, 17 νεκροί και 61 τραυµατίες. Η εφηµερίδα του Δηµοκρατικού Στρατού Ελλάδας «Εξόρµηση» κάνει λόγο για «έγκληµα (που) ξεπερνάει σε αγριότητα και τα χιτλερικά εγκλήµατα».
Την ίδια µέρα, ένα νέο δολοφονικό πογκρόµ, πιο φρικιαστικό, πιο εξοντωτικό και πιο ανελέητο από το προηγούµενο, βρίσκεται σε εξέλιξη: Περιπολικό του Πολεµικού Ναυτικού υπό τον συνταγµατάρχη Μπαϊρακτάρη και δεσµοφύλακες της Μακρονήσου βάλλουν κατά των δηµοκρατών κρατουµένων.
Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθµό των νεκρών!
Q γιατρός του Tάγµατoς αργότερα, βεβαίωσε ότι ο ίδιος πιστοποίησε το θάνατο 180 σκαπανέων, τους οποίους η διοίκηση του στρατοπέδου και τα όργανά της φόρτωσαν στο αµπάρι ενός καϊκιού. Ο καπετάνιος του καϊκιού Μ. Βονταµίτης, πριν πεθάνει, σε µαρτυρία του, κάνει λόγο για 350 νεκρούς που τους µετέφερε µε δροµολόγια µακριά στον Κάβο Ντόρο, στο ξερονήσι Σαν Τζιόρτζιο, όπου «παίρνανε τους σκοτωµένους φαντάρους και τους χώνανε µέσα σε συρµάτινα δίχτυα µε βαρίδια και τους φουντάρανε στο βυθό της θάλασσας»
Το λεγόµενο Γ΄ Κέντρο Παρουσίας Αξιωµατικών καταργήθηκε το Σεπτέµβρη του 1948. Είχε προηγηθεί η οµαδική δολοφονία των φαντάρων του Α' ΕΤΟ που αποτελεί το κορυφαίο γεγονός µιας πορείας, που από την αρχή έδειχνε ότι ήταν ιδιαίτερα αιµατηρή.
Ως τις αρχές του 1948, στο λεγόµενο «αµετανόητο» Α' τάγµα Σκαπανέων ή Α΄ ΕΤΟ, θα έλεγε κανείς ότι επικρατούσε µια διαφορετική ατµόσφαιρα, από τα άλλα τάγµατα, µια ατµόσφαιρα απατηλής ηρεµίας. Κατά καιρούς διοχετεύονταν εκεί όσοι φαντάροι των δυο άλλων ταγµάτων θεωρούνταν από τη διοίκηση ως αλύγιστοι στην άρνησή τους να υπογράψουν δήλωση. Κατά τη μεταγωγή τους, τέλος Δεκέµβρη του 1947, από το Γ' ΕΤΟ στο Α΄ ΕΤΟ, οι «αµετανόητοι» προειδοποιούνται ανοιχτά, ότι εκεί που πάνε τους µένουν µόνο δυο µήνες ζωής ...
Εχει περάσει περισσότερο από µισός αιώνας από την ίδρυση του στρατοπέδου, αλλά και τη λειτουργία του ως πολιτικό και κοινωνικό σωφρονιστήριο των κοµµουνιστών, των αριστερών και προοδευτικών πολιτών και τίποτα δε δικαιολογεί τη σηµερινή κατάσταση. Η ολοκληρωµένη δηµοσιοποίηση των αρχείων αυτών είναι υποχρέωση της πολιτείας απέναντι σε ολόκληρο τον ελληνικό λαό που οφείλει να γνωρίζει µία από τις µελανότερες σελίδες του εµφυλίου πολέµου. Είναι υποχρέωση του κράτους απέναντι σ' εκείνους που µαρτύρησαν και στους εκατοντάδες νεκρούς που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας ενός απάνθρωπου καθεστώτος χωρίς ποτέ να µάθει κανείς πόσοι ήταν και ποια τα ονόµατα τους.
Για τους περισσότερους µάλιστα απ' αυτούς είναι άγνωστος ακόµη και ο τάφος τους, το ιερότερο ίσως σηµείο στη διαδροµή των ανθρώπων που απαιτεί να στεκόµαστε απέναντί του µε την αλήθεια και µόνο την αλήθεια.
Εµπνεόµαστε, διδασκόµαστε από την ιστορία των λαϊκών αγώνων, συνεχίζουµε στο σήµερα και το αύριο. Βαδίζουµε στους µικρούς και µεγάλους αγώνες του µέλλοντος πιο έµπειροι και πιο εξοπλισµένοι, µε µεγαλύτερη ορµή και γνώση!
Πορευόµαστε µε έναν και µόνο σκοπό: Να ανταποκριθούµε στις απαιτήσεις των καιρών, να οικοδοµήσουµε τη Λαϊκή Συµµαχία που θα αντιπαλέψει την αντιλαϊκή πολιτική και θα βάλει τέλος στη βαρβαρότητα του καπιταλισµού.
Προχωράµε µπροστά.
Με ιστορική αισιοδοξία. Με πίστη στην εργατική τάξη Τιµάµε όλους τους αγωνιστές του αντιφασιστικού και αντιιµπεριαλιστικού αγώνα.
Τους αγωνιστές του ΕΑΜ, ΕΜΣ, ΕΠΟΝ, ΔΣΕ.
Ολους και όλες που πέρασαν από τα κολαστήρια των φυλακών, τα κάτεργα της εξορίας, τα στρατοδικεία, τα εκτελεστικά αποσπάσµατα.
Είµαστε σίγουροι. Η τελική νίκη θα είναι των λαών!
