ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Οταν το πράσινο φως χτυπάει τον πίνακα στο τελευταίο δωμάτιο τα μικρά κορίτσια φαίνεται να παίζουν χαρούμενα. Οταν όμως αλλάζει σε κόκκινο, αποκαλύπτονται τα τρομακτικά σημάδια της κακοποίησης, χάρη σε ένα οπτικό τέχνασμα που προκάλεσε η Χριστίνα Τζάνη, εκμεταλλευόμενη το φυσικό φαινόμενο της αλληλοεξουδετέρωσης των φασματικών και χρωστικών χρωμάτων.
Στα παλιά δημοτικά σφαγεία της Φλώρινας, η τελειόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών της Φλώρινας, που ετοιμάζεται για την πρώτη ατομική της έκθεση στο εξωτερικό, προκάλεσε τους επισκέπτες να αναμετρηθούν με τους δαίμονές τους απεικονίζοντας στους καμβάδες της μορφές κακοποιημένων παιδιών.
Βγαίνοντας προβληματισμένοι από τα εννέα δωμάτια στα οποία αναπτύχθηκε η εργασία, μπήκαμε στη διπλανή αίθουσα των παλιών Σφαγείων για να δούμε μια εγκατάσταση που εξερευνά τα όρια μεταξύ λογικής και τρέλας από την Αννα - Μαρία Σαμαρά. Με σπάγκο και συρματόπλεγμα η νεαρή εικαστικός δημιούργησε ένα περιβάλλον «νευρωνικών συνάψεων» σε έναν τόπο που συμβολίζει τη φθορά και τον θάνατο. «Οπως στη ζωή ο θάνατος είναι παρών, έτσι και στην ψυχική μας υγεία η παραφροσύνη μπορεί να την κλονίσει κάθε στιγμή», σημειώνει.
Στα παλιά δημοτικά σφαγεία της Φλώρινας, η τελειόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών της Φλώρινας, που ετοιμάζεται για την πρώτη ατομική της έκθεση στο εξωτερικό, προκάλεσε τους επισκέπτες να αναμετρηθούν με τους δαίμονές τους απεικονίζοντας στους καμβάδες της μορφές κακοποιημένων παιδιών.
Τα παλιά Δημοτικά Σφαγεία της Φλώρινας άνοιξαν μαζί με άλλους 60 χώρους σε όλη την πόλη για να υποδεχτούν τις πτυχιακές εργασίες περισσότερων από 70 φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας σε μια μεγάλη γιορτή της τέχνης. Για μια ολόκληρη εβδομάδα ιστορικά κτίρια, πρώην στρατόπεδα, φοιτητικές εστίες, μηχανουργεία, η δημοτική αγορά, κλειστές σοφίτες και υπόγεια γέμισαν από πίνακες ζωγραφικής, χρώματα, εικαστικές εγκαταστάσεις και επισκέπτες απ’ όλη τη Βόρεια Ελλάδα.
Ταξίδι στη μνήμη
Ανεβαίνοντας τα σκαλιά στο παλιό σπίτι της οδού Παύλου Καληγά, στην αρχή της προσφυγικής συνοικίας της Φλώρινας, η Ειρήνη Μνατσακανιάν μας προσκαλεί σε ένα ταξίδι στη μνήμη. Η αρχιτεκτονική της ερειπωμένης κατοικίας θυμίζει κάτι από τα παλιά αρχοντικά της ακριτικής πόλης και στην ξεθωριασμένη φλοράλ ταπετσαρία η τελειόφοιτη Αρμένισσα τοποθέτησε χαρακτικά και πίνακες των δικών της προγόνων πλάι σε επιστολές και αντικείμενα των παλιών ενοίκων σε ένα ταξίδι στους δρόμους της ατομικής και συλλογικής μνήμης. «Είναι πραγματικά μεγαλειώδες αυτό που κάνει η Σχολή. Το παρακολουθούμε κάθε χρόνο και προσπαθούμε να δούμε όλες τις εκθέσεις», μας λέει η Φανή Χατζητύπη που περιδιαβαίνει τα δωμάτια του παλιού σπιτιού. Τη μνήμη των προγόνων του ανασυνέθεσε και ο Ηλίας Ράμμος στην πτυχιακή του δημιουργώντας 14 παραστάσεις πάνω σε επτά παλαιωμένα χειρόγραφα, στο υπόγειο του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονα, με την πορεία της οικογένειάς του στον χρόνο. «Μετέτρεψα τη συνέντευξη της γιαγιάς μου σε στίχους ιαμβικού 15σύλλαβου και είναι γραμμένοι στο χέρι με την πρώτη μικρογράμματη γραφή που τυποποιήθηκε από τον Αγιο Θεόδωρο Στουδίτη. Είναι ένα άυλο μνημόσυνο για τους προγόνους που δεν γνώρισα», σημειώνει.
Προσοχή στο τρένο
Κατά τη διάρκεια του ιδιαίτερου εικαστικού «φεστιβάλ» οι φοιτητές βαθμολογούνται από επιτροπή καθηγητών και καλούνται να τεκμηριώσουν την εργασία τους. Μετά τη «βάσανο» της αξιολόγησης υποδέχονται επισκέπτες, συγγενείς, φίλους και γκαλερίστες που έρχονται για να δουν από κοντά τις προτάσεις των νέων εικαστικών. «Η εξέταση είναι το ακαδημαϊκό ελάχιστο της διαδικασίας που πιστοποιεί την εσωτερική λειτουργία του τμήματος. Αν το δούμε όμως ως ένα κορυφαίο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό γεγονός που διοργανώνει η Σχολή Καλών Τεχνών, τότε η ευθύνη που το συνοδεύει μεγαλώνει και χρειάζεται σωστή και σε βάθος διαχείριση», τονίζει ο καθηγητής και συντονιστής της διοργάνωσης Χάρης Κοντοσφύρης. Για μια ολόκληρη εβδομάδα οι φοιτητές βγαίνουν από το γνώριμο περιβάλλον της Σχολής και των Εργαστηρίων τους για να δοκιμαστούν σε πραγματικές συνθήκες. Το στοίχημα για τους ίδιους και τους διδάσκοντές τους είναι πολλαπλό: εκτός από μια ολοκληρωμένη εργασία τεκμηριωμένη επιστημονικά, οι φοιτητές πρέπει να βρουν τον κατάλληλο χώρο για την έκθεσή τους, να επιμεληθούν το στήσιμο των έργων τους, να τηρήσουν ένα ωράριο «εργασίας, να επικοινωνήσουν και να ξεναγήσουν τους επισκέπτες στον χώρο τους, αλλά και να βρουν λύσεις σε πρακτικά και απρόσμενα προβλήματα. Τα γλυπτά της Ευμορφίλης Τσιμπίδου λίγο έμελλε να καταστραφούν στο παλιό θερμαντήριο του ΟΣΕ από την είσοδο του… τρένου. «Δεν γνώριζα ότι ο χώρος λειτουργούσε κανονικά. Επρεπε να βρούμε μια λύση για τα γλυπτά που κρέμονταν στο ύψος του τρένου και τελικά κάναμε μια ειδική κατασκευή για να μετακινούνται στο πλάι και να αποφύγουμε τις συγκρούσεις», μας εξηγεί η κ. Τσιμπίδου. Σε πολλές περιπτώσεις οι φοιτητές συνεργάστηκαν με επαγγελματίες, όπως μηχανουργούς και μηχανικούς, για τις ανάγκες των έργων τους, καλύπτοντας τα κόστη με ιδίους πόρους. Ορισμένοι ιδιοκτήτες ακινήτων ζήτησαν μέχρι και ενοίκιο για τις λιγοστές ημέρες των εκθέσεων, αν και στη συντριπτική τους πλειονότητα οι χώροι παραχωρήθηκαν δωρεάν.
Μύηση σε μια επαγγελματική διαδικασία
Στις δύο ημέρες που βρεθήκαμε στη Φλώρινα είδαμε έργα για τη φθορά που επιφέρει ο χρόνος με ανθρώπινα γλυπτά από καραμέλα, μπήκαμε σε ένα σύγχρονο Πλατωνικό σπήλαιο με καθρέφτες, αντανακλάσεις και οφθαλμαπάτες, στο κτίριο της παλιάς Ασφάλειας μάθαμε την ιστορία πίσω από το Κλειδί που κουβαλούν μαζί τους οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, ανεβήκαμε από το ισόγειο μέχρι τη σοφίτα του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου «Αριστοτέλης», διαβάσαμε το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Ανθος του γιαλού» σε μορφή κόμικ, είδαμε ένα εικαστικό τατουάζ να έχει χαραχθεί σε συνέχειες στις πλάτες τριών ανθρώπων, ζωγραφικούς πειραματισμούς με το μαύρο χρώμα και το «φως» που δημιουργεί, ενώ για λίγο «χάσαμε» την αίσθηση της όρασης και του προσανατολισμού στους σκοτεινούς διαδρόμους της εγκατάστασης Καθορώ της Κατερίνας Λαμπροπούλου.
Να γίνει θεσμός
«Υπάρχουν οι προϋποθέσεις και η δυναμική για να γίνει θεσμός της πόλης η ετήσια γιορτή του πανεπιστημίου και να πλαισιωθεί, προσκαλώντας και άλλες σχολές είτε Καλών Τεχνών ή Αρχιτεκτονικής να εκθέσουν τα έργα των φοιτητών τους», τονίζει ο καθηγητής και συντονιστής των πτυχιακών Θωμάς Ζωγράφος. Το επόμενο βήμα για τους περισσότερους είναι η μεταπτυχιακή εξειδίκευση ή το άνοιγμα ενός συνεργατικού χώρου τέχνης σε ένα από τα μεγάλα αστικά κέντρα. «Ακόμη κι αν δεν λύσεις το βιοποριστικό, το δικό μας αντικείμενο προσφέρει μια προσωπική διέξοδο», μας λέει η τελειόφοιτη Γιώτα Περδικάρη ανάμεσα στους πίνακες με τις σκοτεινές γυναικείες φιγούρες της, που εμπνεύστηκε από τα γεγονότα της δημόσιας διαπόμπευσης των οροθετικών ιερόδουλων το 2012.
Για μια εβδομάδα η Φλώρινα έζησε στον παλμό των τελειόφοιτων καλλιτεχνών, οι ηλικίες των οποίων κυμαίνονται από 25 έως 75 ετών. Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τη δουλειά της Σχολής Καλών Τεχνών, ενώ οι φοιτητές «ξεκλείδωσαν» ιδιαίτερους χώρους της πόλης και μυήθηκαν σε μια επαγγελματική διαδικασία. Η προσπάθεια της Σχολής μετράει πέντε χρόνια ζωής και η στήριξή της από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, μόνο οφέλη μπορεί να αποδώσει στον πολιτισμό, τον τουρισμό και την οικονομία της περιοχής.
Σύνδεση με την αγορά
Τα έργα των ταλαντούχων φοιτητών της Φλώρινας ήδη βρίσκουν τη μόνιμη θέση τους σε χώρους της περιοχής. Οι πίνακες του Γιώργου Πανταζή κοσμούν τους τοίχους του ξενοδοχείου Κλειώ Resort και του Αχιλλέα Ζάζου του εστιατορίου River Side. Το συνεργατικό project «Πλήθη και Πλίνθοι» που παρουσιάστηκε το 2014 στην γκαλερί 512 της Πτολεμαΐδας βρήκε τη θέση του στο εστιατόριο της γνωστής, στον χώρο της γαστρονομίας, οικογένειας Ναουμίδη στο χωριό Αγιος Παντελεήμονας του Αμυνταίου Φλώρινας, ανάμεσα σε βαζάκια με τις παραδοσιακές πιπεριές Φλωρίνης. Στη συζήτηση με τη δραστήρια οικογένεια μας είπαν για τα σχέδιά τους να επεκτείνουν τη μεταποιητική τους μονάδα, για τη διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων που θα φέρουν επισκέπτες στο χωριό και για την πλατφόρμα που θα υποδέχεται υδροπλάνα στη λίμνη Βεγορίτιδα. Το δημοψήφισμα που ανακοινώθηκε τις ημέρες της επίσκεψής μας και προκάλεσε κύμα ακυρώσεων των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της χώρας «πάγωσε» για την ώρα και τις δραστηριότητες της μικρομεσαίας οικοτεχνίας.
Φωτ. Το έργο της Ευμορφίλης Τσιμπίδου στο παλιό θερμαντήριο του ΟΣΕ Φλώρινας εξετάζει το φως, τους όγκους και τη φόρμα. Τα παλιά Δημοτικά Σφαγεία της Φλώρινας άνοιξαν μαζί με άλλους 60 χώρους σε όλη την πόλη για να υποδεχθούν τις πτυχιακές εργασίες περισσότερων από 70 φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Πηγή: kathimerini.gr