Ακολουθεί βίντεο και το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
«ΕΝΕΡΓΕΙΑ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ Ν.ΦΛΩΡΙΝΑΣ»
Καταρχήν αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τον σύλλογο Πισοδεριτών Θεσσαλονίκης για την πρόσκληση, όπως επίσης και την Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματείων, υπό την αιγίδα της οποίας διοργανώνεται η σημερινή πανηγυρική εκδήλωση εορτασμού των πενήντα ετών λειτουργίας του Συλλόγου. Η πρόσκληση αυτή τιμάει εμένα προσωπικά, ως έχουσα καταγωγή από το Πισοδέρι αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση, την οποία εκπροσωπώ και η οποία οφείλει και καταβάλλει προσπάθειες να στέκεται αρωγός σε δράσεις συλλόγων, όπως ο δικός σας.
Το θέμα που θα αναπτύξω, αφορά την ενέργεια και το περιβάλλον, δυο μεγέθη που συνυπάρχουν και αλληλοσυγκρούονται στην περιοχή της Φλώρινας. Η Φλώρινα αποτελεί κλασικό παράδειγμα ενός τόπου που διαθέτει και θυσιάζει, μεταξύ των άλλων, το πλούσιο περιβάλλον της για την εξασφάλιση του αγαθού της ενέργειας στους πολίτες της χώρας μας.
Ο Νομός Φλώρινας αποτελεί περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος ως προς το φυσικό και υδάτινο περιβάλλον. Η ονομασία της Φλώρινας φαίνεται να έχει συσχετισθεί με την πλούσια βλάστηση της περιοχής. Είναι σχετική με τη Flora, τη θεά της βλάστησης για τους αρχαίους Ρωμαίους και τον όρο που σήμερα μεταφράζεται σε χλωρίδα. Το φυσικό περιβάλλον της είναι μοναδικό καθώς διαθέτει ποικιλία οικοσυστημάτων από τις έξι λίμνες της έως τους πλούσιους ορεινούς όγκους. Τα οικοσυστήματα αυτά φιλοξενούν πολύ σημαντικά και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι έξι περιοχές του Νομού συμπεριλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ 2000.
Το φυσικό περιβάλλον του νομού Φλώρινας περιλαμβάνει τους Ορεινούς όγκους του Βαρνούντα, του Βιτσίου και του Βόρα, έξι (6) προστατευόμενες λίμνες τεράστιου οικολογικού ενδιαφέροντος, τον Εθνικό Δρυμό στην περιοχή των Πρεσπών, σημαντικότατη χλωρίδα και πανίδα, ενώ το τοπίο της περιοχής παρουσιάζει εναλλαγές. Εδώ συνυπάρχουν οικοσυστήματα (6 περιοχές NATURA) που αποτελούν βασικούς παράγοντες της ποιότητας ζωής της περιοχής ενώ εξαιτίας των κλιματολογικών και εδαφολογικών συνθηκών η ευρύτερη περιοχή του Αμυνταίου παρουσιάζει σημαντική αμπελουργική και οινοποιητική παράδοση.
Από πολύ νωρίς, αναγνωρίστηκε η μοναδικότητα και η σπουδαιότητα των Πρεσπών ως τόπος κατοικίας σημαντικών ειδών οργανισμών, κυρίως πουλιών. Η Ελληνική Πολιτεία, αναγνωρίζοντας τις φυσικές αξίες της περιοχής, ανακήρυξε τις Πρέσπες Εθνικό Δρυμό το 1974, ενώ από το 1973 συγκαταλέγεται στους υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας και με βάση την οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) συγκαταλέγεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ 2000. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εθνικό δρυμό στην Ελλάδα, που ξεχωρίζει για την μεγάλη ποικιλομορφία σε φυσικές διαπλάσεις και τύπους ενδιαιτημάτων. Αυτή ακριβώς η ποικιλία των βιοτόπων απεικονίζεται επίσης και στον μεγάλο αριθμό διαφορετικών μορφών ζωής, τόσο των φυτικών ειδών, που αποτελούν τη χλωρίδα της περιοχής, όσο και των ζώων που συνθέτουν την πανίδα της.
Στην πανίδα της περιοχής εξέχουσα θέση καταλαμβάνουν τα πουλιά, με τους Πελεκάνους να αποτελούν σύμβολα του Δρυμού. Στην Ελλάδα ο αριθμός των πουλιών που έχουν παρατηρηθεί ξεπερνά τα τετρακόσια είκοσι είδη. Από αυτά περίπου τα διακόσια εξήντα μπορεί να τα συναντήσει κανείς στις Πρέσπες. Τα τελευταία χρόνια στις Πρέσπες θεσμοθετήθηκε, ξεκίνησε και λειτουργεί ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού με έδρα τον Άγιο Γερμανό και στόχο την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση και προστασία των φυσικών και περιβαλλοντικών αξιών της περιοχής.
Το Πισοδέρι είναι το πιο ορεινό χωριό του Ν. Φλωρίνης. Είναι χτισμένο πάνω στο στενό πέρασμα του δρόμου που οδηγεί από τη Φλώρινα στις Πρέσπες, σε υψόμετρο 1450 μ.. Σε απόσταση μόλις 1500 μ. από το χωριό βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του χιονοδρομικού κέντρου στη θέση Βίγλα που κρατάει χιόνι μέχρι τις αρχές Απριλίου, λόγω του πολύ ψυχρού κλίματος της περιοχής. Θεωρείται το χιονοδρομικό με την ευκολότερη οδική πρόσβαση στην Ελλάδα. Η Π.Ε Φλώρινας, από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας περιφερειακής αρχής, προχώρησε σε βελτιώσεις της εθνικής οδού Φλώρινας - Κρυσταλλοπηγής ενώ καταβάλλονται προσπάθειες για την ένταξη του έργου αντικατάστασης του αναβατήρα του Χιονοδρομικού κέντρου Βίγλας σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα, έργο προϋπολογισμού περίπου 1.800.000 ευρώ και παράλληλα σχεδιάζεται η δημιουργία φορέα διαχείρισης του.
Στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος του ΥΠΕΧΩΔΕ και εφαρμογής του Ν. 1465/1950, καταρτίστηκε ο εθνικός κατάλογος των Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους της Ελλάδας με συνολικά 449 περιοχές. 20 από αυτούς έχουν οριοθετηθεί στη Δυτική Μακεδονία με πρώτο τη Βίγλα Πεισοδερίου, και κριτήρια όχι μόνο τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και του ανθρωπογενούς, με χαρακτηριστικά από την τοπική αρχιτεκτονική, τον πολιτισμό και την ιστορία.
Ο Νομός Φλώρινας, λοιπόν, διαθέτει ένα ασύγκριτο περιβάλλον, η αξιοποίηση του οποίου μπορεί να εξασφαλίσει την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, την τουριστική προβολή, την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής, την παραγωγική και εξαγωγική δραστηριότητα. Είναι αλήθεια ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ώστε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής μας να αποτελέσουν τους πυλώνες της ανασυγκρότησης της. Παρά τις οικονομικές συγκυρίες της εποχής και τις πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες, η Περιφέρεια υιοθέτει και προωθεί την εφαρμογή κάθετων πολιτικών, έτσι ώστε βάση της ανάπτυξης να αποτελούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου μας.
Στην ενότητα της ενέργειας, ισχύουν τα εξής:
Στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας παράγεται το σύνολο σχεδόν της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Η Π.Ε Φλώρινας, ως κατεξοχήν ενεργειακή περιοχή, διαθέτει αξιόλογα αποθέματα λιγνίτη από άποψη ποσότητας, ποιότητας και οικονομικής αξίας. Ο ορυκτός πλούτος της περιοχής αποτελεί κυρίαρχο συγκριτικό της πλεονέκτημα, η εκμετάλλευση του οποίου έχει προσφέρει και εξακολουθεί να προσφέρει τα μέγιστα στην εθνική οικονομία και την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας. Είναι επιτακτική ανάγκη η ύπαρξη μακροπρόθεσμου ενεργειακού σχεδιασμού, στηριζόμενου στην ορθολογική και με βάση τις αρχές της αειφορίας εκμετάλλευση του λιγνίτη της περιοχής μας προκειμένου η εξόρυξη να αποδειχθεί ωφέλιμή για την τοπική κοινωνία και την εθνική οικονομία.
Στην Π.Ε Φλώρινας λειτουργούν δύο μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ο Α.Η.Σ Αμυνταίου-Φιλώτα και ο Α.Η.Σ Μελίτης-Αχλάδας, ενώ υπάρχει ενεργή εξορυκτική δραστηριότητα από τη Δ.Ε.Η Α.Ε στα ορυχεία Αμυνταίου, Λακκιάς και από ιδιωτική εταιρία στο ορυχείο Αχλάδας. Προκειμένου να διατηρηθεί ο ενεργειακός χαρακτήρας της Π.Ε Φλώρινας και να αποκτήσει προοπτική συνέχισης η λιγνιτική εποχή στην περιοχή μας, μείζονος σημασίας έργα είναι η διάνοιξη των ορυχείων του Κλειδιού και της Βεύης. Ενδεικτικά, το λιγνιτωρυχείο της Βεύης διαθέτει συνολικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα ύψους 900 εκατ. τόνων λιγνίτη που μπορούν να στηρίξουν την τροφοδοσία μιας μονάδας 400 MW. Η διάνοιξη των ορυχείων θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτη 1 αλλά και την κατασκευή και λειτουργία του ΑΗΣ ΜΕΛΙΤΗ 2, η δημιουργία του οποίου προϋποθέτει τα κοιτάσματα των δυο ορυχείων.
Στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμίσω τη βασική πολιτική θέση της Π.Δ.Μ. σχετικά με τον χαρακτήρα της ενέργειας, ως αδιαπραγμάτευτου κοινωνικού αγαθού, η παραγωγή και διανομή του οποίου πρέπει να έχει δημόσιο χαρακτήρα. Άλλωστε, η Περιφέρεια, ως Β’ βαθμός Αυτοδιοίκησης, πρωτοστάτησε στους αγώνες ματαίωσης των σχεδίων πώλησης της λεγόμενης «μικρής ΔΕΗ» και εξακολουθεί να αγωνίζεται για την οριστική απομάκρυνση αυτού ή ανάλογων σχεδίων.
Μεγάλο στοίχημα για την Π.Ε Φλώρινας αλλά και για κάθε περιοχή με ενεργειακό χαρακτήρα, η οποία αντιμετωπίζει πληθώρα περιβαλλοντικών ζητημάτων και εισπράττει ελάχιστα ανταποδοτικά οφέλη, είναι η υλοποίηση της αρχής της Αειφόρου ανάπτυξης, όρος ο οποίος περιγράφει την οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα.
Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει την ανάπτυξη των παραγωγικών δομών της οικονομίας και την δημιουργία υποδομών προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και αντιμετώπισης των οικολογικών προβλημάτων.
Βασικό μέσο υλοποίησης της αειφόρου ανάπτυξης αποτελεί η εφαρμογή δράσεων και πρωτοβουλιών της λεγόμενης εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Με το όρο αυτό εννοούμε την υποχρέωση για δράσεις ανταποδοτικότητας του φορέα εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου προς την τοπική κοινωνία. Στη κατεύθυνση αυτή η Π.Δ.Μ διεκδικεί με εμπεριστατωμένη Π.Δ.Μ, με μείωση του κόστους ρεύματος κατά 30% για τα νοικοκυριά και κατά 50% για τις επιχειρήσεις, πρόταση που έχει τύχει κυβερνητικής αποδοχής.
Ακολούθως, η καταβολή του τέλους εξόρυξης λιγνίτη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η αύξηση του τοπικού πόρου ανάπτυξης και η διόρθωση του πλασματικού ΑΕΠ που παρουσιάζει η Περιφέρεια μας λόγω του κύκλου εργασιών της Δ.Ε.Η αποτελούν τις βασικότερες ανταποδοτικές δράσεις προς την τοπική κοινωνία. Περαιτέρω, η ενίσχυση της εκπαίδευσης, η εξειδίκευση και η διάχυση της τεχνογνωσίας, που έχει αποκτήσει η περιοχή, οι πρόσθετες και έγκαιρες περιβαλλοντικές επενδύσεις, η επαναπόδοση των εδαφών που εκμεταλλεύτηκε η Δ.Ε.Η και ο κοινωνικός διάλογος, είναι οι βασικές δράσεις που πρέπει και μπορούν να εφαρμοστούν στην περίπτωση της Δυτικής Μακεδονίας και κατ ΄επέκταση στον Νομό Φλώρινας.
Οι παραπάνω παρεμβάσεις θα διασφαλίσουν επιπρόσθετα χρηματικά κονδύλια για την υλοποίηση ανταποδοτικών προς την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον δράσεων, θα αποκαταστήσουν μια αδικία ετών και ταυτόχρονα θα προσελκύσουν επενδύσεις στην περιοχή μας.
Η αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πόρων θα έχει ως αποτέλεσμα για την Περιφέρειά μας την ορθολογική εκμετάλλευση όλων των εκμεταλλεύσιμων λιγνιτικών κοιτασμάτων για την πλήρη κάλυψη των αναγκών των ΑΗΣ, χωρίς να απαιτείται η προσφυγή σε εισαγωγές λιγνίτη από γειτονικές χώρες και την αξιοποίηση του λιγνίτη με σύγχρονους όρους που αυξάνουν τον βαθμό απόδοσης και μειώνουν δραστικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η αρμόδια Αντιπεριφέρεια Ενέργειας Δυτικής Μακεδονίας έχει αποτυπώσει, καταθέσει και παρουσιάσει, ειδικότερα για τη λιγνιτική παραγωγή, τους βασικούς άξονες των πολιτικών θέσεων και προτάσεών της μέσω του Επιχειρησιακού Ενεργειακού Σχεδίου της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Θεωρώντας ότι κάθε εθνική και ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική έχει ευθεία αναφορά στα διοικητικά της όρια, καθορίζοντας την αναπτυξιακή προοπτική της, τον προγραμματισμό και την ποιότητα ζωής των πολιτών της, η Π.Δ.Μ μεθοδεύει την εκπόνηση συνολικού επιχειρησιακού ενεργειακού σχεδίου σε κυβερνητικό επίπεδο με βάση τους όρους που θέτει, τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που προτείνει και σε ταύτιση με τα επιχειρησιακά σχέδια εκμετάλλευσης.
Μεγάλες προοπτικές στην ενεργειακή πορεία της Φλώρινας και της Δυτικής Μακεδονίας γενικότερα διαδραματίζει η διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΠ, ο οποίος θα ενισχύσει την γεωπολιτική και στρατηγική αξία της περιοχής μας και θα δημιουργήσει προοπτικές απασχόλησης και προσέλκυσης επενδύσεων. Οι δράσεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης θα γίνουν σε συμφωνία με την τοπική κοινωνία και την Αυτοδιοίκηση με σκοπό να προκύψουν τα μέγιστα ανταποδοτικά οφέλη. Ήδη ερευνάται η διαδικασία ενσωμάτωσης του φυσικού αερίου στο περιφερειακό ενεργειακό μίγμα και η δυνατότητα χρήσης του φυσικού αερίου στην υποστηρικτική καύση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ανάλογος σχεδιασμός εκπονείται και για την λεγόμενη μεταλιγνιτική περίοδο, η οποία συνδέεται κυρίως με την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες έχουν μέλλον στην Περιφέρειά μας, λόγω της ήδη υπάρχουσας εξειδίκευσης της περιοχής στα ενεργειακά θέματα, του κλίματος και των δικτύων διανομής ενέργειας.
Ωστόσο, τα μεγαλύτερα προβλήματα που δημιουργούνται από την ανάγκη εκμετάλλευσης των αποθεμάτων λιγνίτη είναι τα ζητήματα των απαλλοτριώσεων και των μετεγκαταστάσεων ενώ η απουσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Επιθεώρησης Μεταλλίων στη Δυτική Μακεδονία δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών συνεπειών. Ειδικότερα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η τροφοδοσία των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και η ανάπτυξη ή επέκταση των ορυχείων της περιοχής μας, χρειάστηκε και χρειάζεται να απαλλοτριωθούν χιλιάδες στρέμματα ιδιωτικών και όχι μόνο εκτάσεων και να μετεγκατασταθούν οικισμοί. Οι χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες αλλά κυρίως η απουσία νομοθετικού πλαισίου για τον τρόπο υλοποίησης των μετεγκαταστάσεων οικισμών, έχει ως αποτέλεσμα τη μακροχρόνια ταλαιπωρία των πληττόμενων οικισμών, οι κάτοικοι των οποίων μετατρέπονται κυριολεκτικά σε «περιβαλλοντικούς» πρόσφυγες. Η.Π.Δ.Μ έχει καταθέσει εδώ και ένα έτος σχέδιο νόμου για τις μετεγκαταστάσεις, το οποίο και θα πρέπει άμεσα να γίνει νόμος του κράτους με ταυτόχρονο εκσυγχρονισμό του Μεταλλευτικού Κώδικα και του Νόμου για τις απαλλοτριώσεις,.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι στην περίπτωση της Φλώρινας και γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας, είναι μονόδρομος η εφαρμογή κάθετων πολιτικών για την ανάδειξη και την ανάπτυξή της. Η περιοχή μας διαθέτει ως συγκριτικά της πλεονεκτήματα τον ορυκτό της πλούτο, το υδάτινο και φυσικό περιβάλλον της, μεγέθη τα οποία σε συνδυασμό με τη γεωγραφική της θέση της προσδίδουν τεράστια γεωπολιτική αξία και ιδιαίτερη εθνική σημασία. Η Περιφέρειά μας θα μπορούσε να αλλάξει άρδην του δείκτες της ανάπτυξής της, αν το κεντρικό κράτος αποφάσιζε να κατευθυνθεί σε εφαρμογή κάθετων πολιτικών και αυτός είναι ένας μεγάλος στόχος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Τέλος, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για άλλη μια φορά για την πρόσκλησή σας και να ευχηθώ ολόψυχα στο Δ.Σ. και τα μέλη του Συλλόγου να συνεχίσουν τη δράση και την παράδοση του Συλλόγου.
Σας ευχαριστώ!