Το πόσο άδικο και παράλογο είναι το νέο σύστημα φορολόγησης/ασφάλισης των ελεύθερων επαγγελματιών, έχει απασχολήσει κατά κόρο την επικαιρότητα.
Θέλω με το άρθρο αυτό να μείνω σε κάποια στοιχεία του και να διατυπώσω συμπεράσματα.
Στοιχείο 1. Παραβιάζεται απόλυτα ο ορισμός του ελεύθερου επαγγελματία. Με τη χρήση των καθαρών εσόδων του 2015 για τον υπολογισμό των εισφορών το 2017, γίνεται η υπόθεση ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει κάποιου είδους σταθερότητα ή αυξητική πορεία των εσόδων του. Σε μια άκρως υφεσιακή οικονομία στο διάστημα αυτό (2015-2016), μόνο γέλια και δυστυχώς και κλάματα προκαλεί αυτή η παραδοχή. Το γεγονός ότι θα υπάρξει συμψηφισμός αργότερα είναι επίσης γελοίο, γιατί εν τω μεταξύ ταμειακά πρέπει να πληρωθούν οι αυξημένες εισφορές ενώ δεν θα υπάρχουν τα εισοδήματα για κάτι τέτοιο.
Στοιχείο 2. Ο όρος «εισφορές» είναι άκρως παραπλανητικός. Δεν πρόκειται για εισφορές όταν μιλάμε για τουλάχιστον 27% του εισοδήματος, τη στιγμή που η αύξηση της ανταποδοτικότητάς τους μέσω των πολύ χαμηλών συντάξεων του Ταμείου είναιουσιαστικά ανύπαρκτη σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Πρόκειται για μια ευφάνταστη επιπλέον φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών. Επειδή ήδη πληρώνουν υψηλή φορολογία από τα 1ο ευρώ, δεν θα μπορούσε πολιτικά να σταθεί και επιπλέον αύξηση των φόρων. Επινοήθηκε το χαράτσι των εισφορών, που είναικαθαρή φορολογία αφού κατευθύνεται υποτίθεται στη σωτηρία των Ταμείων, επομένως πρόκειται για κλασική ανακατανομή εισοδήματος, όπως ακριβώς είναι και η φορολογία.
Στοιχείο 3. Το γράφημα δείχνει ως ποσοστό του καθαρού εισοδήματος ενός ελεύθερου επαγγελματία τις επιβαρύνσεις από εισφορές και φόρους (κόκκινο) και το ποσοστό που απομένει μετά από αυτές (πράσινο). Σε κάθε επίπεδο εισοδήματος, οι επιβαρύνσεις είναι πάνω από 43% ενώ για εισόδημα από €50.000 και πάνω ξεπερνούν το 50% του εισοδήματος. Ο επαγγελματίας -με το νέο σύστημα- έβαλε το κράτος συνεταίρο στα έσοδά του και στους κόπους της δουλειάς του. 50/50 λοιπόν με το κράτος, που θα απαιτεί μάλιστα να πληρώνεται κάθε μήνα τις εισφορές, αδιαφορώντας αν θα υπάρχει το ταμείο για να μπορεί να το πληρώνει. Άρα μέτοχος -το κράτος- εκ του ασφαλούς.
Στοιχείο 4. Το νέο σύστημα ωθεί τον επαγγελματία να φορτώνει έξοδα πάσης φύσεως στα βιβλία του. Επειδή οι εισφορές υπολογίζονται στο καθαρό εισόδημα και οι φόροι αφού αφαιρούνται οι εισφορές, όσο αυξάνονται τα έξοδα μειώνονται οι επιβαρύνσεις. Παράδειγμα, για έναν ελεύθερο επαγγελματία με μικτά έσοδα €40.000 ευρώ, αν τα έξοδά του είναι €15.000, οι συνολικές επιβαρύνσεις από εισφορές και φόρους είναι €10.893 ενώ αν τα έξοδά του διπλασιαστούν στις 30.000, οι επιβαρύνσεις πέφτουν στις €4.302.
Το παράλογο ασφαλιστικό σύστημα φροντίζει και για την αύξηση της κατανάλωσηςπου ωθεί την ανάπτυξη, μπορεί να το ακούσουμε και αυτό κάποια στιγμή. Ένα επιπλέον κριτήριο που στηρίζει το επιχείρημα ότι δεν πρόκειται για εισφορές αλλά για καθαρή φορολογία, αφού έτσι ακριβώς λειτουργεί. Αν βέβαια ο επαγγελματίας τολμήσει να αποταμιεύσει από μια καλή χρονιά για να έχει απόθεμα για κάποια άλλη όχι καλή χρονιά, όπως δηλαδή ο νοικοκύρης επαγγελματίας πρέπει να κάνει, η τιμωρία του από το σύστημα είναι πολύ αυστηρή. Τέτοια λάθη δεν επιτρέπονται.
Συμπεράσματα και προβλέψεις
Το σύστημα είναι άδικο και ληστρικό. Κατά την άποψή μου, κινείται στα όρια της συνταγματικότητας, αλλά αυτό το αφήνω στους ειδικούς. Επειδή ακριβώς είναι τόσο παράλογο, το σύστημα αυτό δεν είναι βιώσιμο. Θα καταρρεύσει, θα έχει όμως παρασύρει μαζί του μέχρι την κατάρρευσή του και αρκετές χιλιάδες επαγγελματίες. Γιατί θα καταρρεύσει; Είναι απλό:
1. Είναι προφανές ότι όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν δουλειές που μπορούν να μην κόβουν αποδείξεις και τιμολόγια, θα το κάνουν με πολύ αυξητικούς ρυθμούς.Εξάλλου και οι καταναλωτές το προτιμούν για να γλιτώσουν 24% ΦΠΑ και επιπλέον 15%-25% που ο επαγγελματίας είναι έτοιμος να κόψει αν δεν δώσει απόδειξη. Η αγορά βρίσκει πάντα τρόπους να αντιδρά, είναι πιο έξυπνη από τις κυβερνήσεις.
2. Κλείσιμο βιβλίων και μεταφορά έδρας στο εξωτερικό επίσης θα αυξηθούν κατά πολύ. Πολλοί επαγγελματίες καταλαβαίνουν κάνοντας υπολογισμούς ότι καλύτερα να μη δουλεύουν. Η μεταφορά έδρας στο εξωτερικό γίνεται και θα γίνει από ελεύθερους επαγγελματίες που είναι υποχρεωμένοι λόγω πελατείας να κόβουν παραστατικά.
Αναλαμβάνουν έναν κίνδυνο βέβαια, με βάση την αρχή περί παγκόσμιου εισοδήματος, αλλά προτιμούν τον κίνδυνο αυτόν από το να τους ληστεύει το κράτος. Για πόλεμο πρόκειται και στον πόλεμο κοιτάς να φυλαχθείς από τη σφαίρα που βλέπεις να έρχεται.
3. Όσοι παραμείνουν εντός τειχών και δεν μπορούν να μην εκδίδουν παραστατικά, θα πληρώσουν πολύ ακριβά το μάρμαρο, σε βαθμό εξάντλησης της ταμειακής δυνατότητας. Τα χρέη στα Ταμεία θα εκτοξευθούν από τα σημερινά 30 δισ. Επομένως η τεράστια αύξηση των εισφορών δεν πρόκειται να λύσει το ασφαλιστικό και τα Ταμεία θα υποφέρουν όσο δεν γίνεται μεταρρύθμιση αλλά ταμειακή τακτοποίηση του ασφαλιστικού.
Σε λίγους μήνες, θα είναι ορατό ότι το σύστημα αυτό δεν αποδίδει όσα αφελώς προσδοκούσε η κυβέρνηση. Κανένα απολύτως σύστημα ασφάλισης αναδιανεμητικού χαρακτήρα που πλήττεται τόσο πολύ από την ύφεση, την ανεργία και τα δημογραφικά δεδομένα, δεν πέτυχε βασιζόμενο στην παράλογη αύξηση των εισφορών του. Βέβαια το κράτος εγγράφει απαίτηση από τον πολίτη που δεν πληρώνει, επομένως λογιστικά θα μπορεί να λέει ότι τα έσοδα αυξήθηκαν και η αλλαγή πέτυχε. Ταμειακά όμως σε λίγους μήνες πάλι θα ψάχνεται για να πληρώνει συντάξεις.
Ξέχασα όμως. Θα βγούμε στις αγορές! Οπως διαβεβαιώνουν αυτοί που δεν έχουν ιδέα ούτε τι είναι «οι αγορές», ούτε το πώς λειτουργούν, ούτε το πώς τιμωρούν.
* Ο Common Sense είναι στέλεχος της αγοράς.