1) Από την εποχή της οριστικής καθόδου στα χειμαδιά, οι φλωρινιώτες ανέβηκαν στα βουνά σαν ορειβάτες, φυσιολάτρες, χιονοδρόμοι,κυνηγοί, περιηγητές, ξυλοκόποι, καλλιεργητές κι ένα σωρό άλλα αθλήματα κι επαγγέλματα,έστω και πολύ λιγότεροι αθροιστικά!
2) Δημιουργήθηκαν Καταφύγια και Χιονοδρομικά Κέντρα στις περιοχές των ορεινών βοσκοτόπων (Βίγλα, Βίτσι, Βόρρας) εξόχως πυρασφαλή, μέσα στις οξυές!
3) Παρέμεινε η ιστορία στους παλιούς οικισμούς στην Παπαδιά, στα ορεινά του Σκοπού, στα καλύβια Φαρμάκη, στα καλύβια Μπομπότα, στον Αγιο Γερμανό, στις ορεινές κοινότητες , στις Πρέσπες, Πύλη, Κρυσταλλοπηγή, στην Κέλλη κλπ
4) Πολλοί ποιμένες τοπικοί αιγοπροβατοτρόφοι συνέχισαν το ποιμενικό επάγγελμα,στους ορεινούς βοσκοτόπους, παρότι σε πολύ μικρότερη κλίμακα!
5) Παρέμειναν οι ίδιες κοινές πατριωτικές ανησυχίες των μακεδονομάχων, όλων των ομάδων ελληνισμού, στα τρίκρατη διασυνοριακή περιοχή μας!
6) Η εκκλησιαστική παράδοση της Φλώρινας, από την εποχή του Αυγουστίνου Καντιώτη, εδραίωσε την διδασκαλία «Χριστός και Ελλάς» και τους μεγάλους Σταυρούς στα βουνά μας, δια διδαχής του Πατροκοσμά, που είναι και Άγιος των σαρακατσάνων και όλων των ορεινών ποιμένων!
7) Υπάρχει πρωτοπόρος εκκλησιαστική ορεινή κατασκηνωτική παράδοση του Αυγουστίνου Καντιώτη πρώτα στην Κλαδοράχη και ύστερα στην Πρώτη Φλώρινας, που θήτευσαν τέκνα πολλών ορεινών ποιμένων, όπως στην Ακαδημία και τα ΤΕΙ Φλώρινας!
8) Υπάρχει και σημερινή εμπορική σχέση με όλο το Νομό Φλώρινας, κι όχι μόνο οι κουμπίνες στη θέση των αλόγων αλωνάρηδων, κι εμπόριο όλων των πρωτογενών προϊόντων της περιοχής!
9) Υπάρχει συσχέτιση ορεινών μονών κι εκκλησιών , όπως Αγίας Τριάδας και Προφήτη Ηλία Βίγλας Πισοδερίου, όπως και σύνδεση Αγίου Αχιλλείου με τη Μητρόπολη Λάρισας!
10) Υπάρχει η προοπτική αδελφοποιήσεων του κάμπου και του βουνού, της θάλασσας και του χιονιού, μαζί με την κοινή ορεινή παράδοση των περιοχών και των πολιτισμών!
Τα παραπάνω σημεία είναι ουσιαστικά σημεία επαφής, στην κοινή προσπάθεια ανάπτυξης και θωράκισης της ορεινής διασυνοριακής υπαίθρου, που μπορεί να γίνει και πιλοτικά, δίνοντας μια νέα ελπίδα και προοπτική στο γένος και τη χώρα μας!
Το μέλλον μας καλεί όλους μας, μαζί με τις παραδόσεις όλων μας!
Κωνσταντίνος Μπομπότας