ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΑΚΗ

Εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Γιώργου Δακή Κάθε Ελληνική Περιφέρεια πρέπει να είναι εκπαιδευμένη και να αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ανθρώπινο δυναμικό της, το πολιτισμικό της απόθεμα και τις δυνατότητες που παρέχουν η γνώση και οι νέες τεχνολογίες. Καταλύτης για μια τέτοια προοπτική είναι η λειτουργία στην επικράτειά της ενός, τουλάχιστον, Ιδρύματος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του οποίου τα χαρακτηριστικά να είναι συμβατά με εκείνα των κοινωνιών με ακαδημαϊκή παράδοση, όπως να διαθέτει μηχανισμούς διόρθωσης της πορείας του, να στοχεύει στην ελκυστικότητά του, να ανταποκρίνεται στις τωρινές και μελλοντικές ανάγκες της χώρας και να αποτελεί χώρο αναφοράς της κοινωνίας. Η ελληνική πραγματικότητα παραπέμπει σε περιφερειακά Ιδρύματα, ως επί το πλείστον, διασπαρμένα, χωρίς στόχευση και στρατηγικό σχεδιασμό ανάπτυξής τους και σε κάποιες περιπτώσεις, χωρίς αυτόνομες δομές ανά πόλη. Ιδιαίτερα, η λειτουργία ενός νέο-ιδρυμένου τμήματος αρχίζει χωρίς την εξασφάλιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων του, με παντελή έλλειψη φοιτητικών υποδομών, υποτυπώδη διοικητική και τεχνική υποστήριξη και με διδάσκοντες που δεν είναι εμποτισμένοι με τη φιλοσοφία αποστολής του τμήματος. Οι τοπικές πιέσεις για άμεση λειτουργία κάποιου τμήματος έχουν ως συνέπεια την έκπτωση σε όλες τις συνιστώσες της ακαδημαϊκής του αποστολής. Πρέπει να σημειωθεί ότι και το πρόβλημα των μετεγγραφών ακυρώνει τους όποιους σχεδιασμούς των τμημάτων, τόσο των κεντρικών, όσο και των περιφερειακών Ιδρυμάτων. Στη Δυτική Μακεδονία λειτουργούν το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ. Τα Ιδρύματα αυτά αναπτύχθηκαν χωρίς το μεν να λάβει υπόψη τη δομή του δε. Άλλωστε, το ΤΕΙ αναβαθμίστηκε σε Ανώτατο Ίδρυμα, με νομοθετικές ρυθμίσεις, σχετικά πρόσφατα. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε συγχύσεις, όσον αφορά στα γνωστικά αντικείμενα τμημάτων, στην ονομασία τους και φυσικά στα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους. Η τακτική των πιέσεων μπορεί να (και έχει) οδηγήσει σε στρεβλώσεις. Η σημερινή κατάσταση πρέπει ν’ αλλάξει. Μια τέτοια προοπτική απαιτεί: α) επανασχεδιασμό του κάθε Ιδρύματος. β) θέσπιση κριτηρίων για τη λειτουργία νέων τμημάτων. γ) επαναπροσέγγιση του προβλήματος των μετεγγραφών (με στόχο τη σταδιακή κατάργησή τους). δ) συνεργασία των ιδρυμάτων σε δομές όπως το Ινστιτούτο Δια Βίου Μάθησης Στην Ανώτατη Εκπαίδευση, οι συχνές νομοθετικές ρυθμίσεις χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση προκαλούν σύγχυση και όπως είναι φυσικό δεν οδηγούν σε ακαδημαϊκή παράδοση. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας με δηλώσεις αφήνει να εννοηθεί ότι προσανατολίζεται σε ενιαία Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ανά περιφέρεια. Μια πρόταση για ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, σε περιφερειακό τουλάχιστον επίπεδο, πρέπει να έχει στη διάθεσή της σημαντικό ιστορικό χρόνο και συγκλίσεις, για να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για υλοποίησή της. Τα στάδια που προτείνονται, για μια τέτοια προοπτική, είναι τα ακόλουθα: α) τα τμήματα των ΤΕΙ που έχουν συναφή αντικείμενα με πολυτεχνικά ή πανεπιστημιακά τμήματα πρέπει καταργηθούν και στη θέση τους να ιδρυθούν συναφή τμήματα στο Πανεπιστήμιο. β) το επιστημονικό προσωπικό των υπό κατάργηση τμημάτων των ΤΕΙ να ενταχθεί στο Πανεπιστήμιο σύμφωνα με κριτήρια του θα διαμορφώσει ειδική επιστημονική επιτροπή. γ) οι υποδομές, εκπαιδευτικές και ερευνητικές, να συμπληρωθούν ώστε να ενισχυθεί η διάχυση και παραγωγή γνώσης. δ) τα τμήματα των ΤΕΙ με καθαρά εφαρμοσμένο χαρακτήρα, που εξυπηρετούν την οικονομία της χώρας, να συνεχίσουν να λειτουργούν με νέο προσανατολισμό. Για μια τέτοια προοπτική θα πρέπει επιτροπή ειδικών κύρους να μελετήσει το θέμα σε βάθος και να προτείνει τις δόκιμες αλλαγές. Ο δρόμος είναι μακρύς και απαιτεί πολιτική βούληση και ακαδημαϊκή υπευθυνότητα. Η ανώτατη εκπαίδευση στην πατρίδα μας δέχεται κριτική για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, παραγωγής γνώσης, καινοτομίας καθώς και τον ελλειμματικό της ρόλο στην αναμόρφωση της κοινωνίας μας. Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη οι παρεμβάσεις σ’ αυτή να στοχεύουν στην αναβάθμιση του κύρους της. Η χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά αλλαγή της σημερινής προβληματικής κατάστασης θα οδηγήσει στη θεσμοθέτηση της υποβάθμισης της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Οι σημερινές συνθήκες μας επιβάλλουν να σκεφτούμε την κοινωνία μας με όρους του μέλλοντος, ώστε αυτή με βασικό συστατικό τη γνώση, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα μέλλον προσδοκιών. O όρος «συγχώνευση» τμημάτων των ΤΕΙ στο Πανεπιστήμιο, είναι αδόκιμος και οι δηλώσεις από στελέχη του Υπουργείου Παιδείας για Καλλικράτη στην Ανώτατη Εκπαίδευση δημιουργούν σύγχυση και απογοήτευση.