Ο «Πόρος» διεκδικήθηκε προ εικοσαετίας από τη ΔΕΗ ως «περιβαλλοντική αποζημίωση». Μεταλλάχτηκε στη συνέχεια σε «Πόρο Ανάπτυξης» και τελικά εκφυλίστηκε -σε μεγάλο βαθμό- σε εργαλείο μικροπολιτικής και παραγοντισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ΕΑΠ 2007 – 2011 μόνο το 9% διατέθηκε για έργα περιβάλλοντος !
Σήμερα η διαχείριση του Πόρου τίθεται ξανά επί τάπητος, αλλά η διαβούλευση εξελίσσεται σε έναν καυγά «για το πάπλωμα», δηλαδή για το ποιος θα διαφεντεύει τον Πόρο κι όχι για πώς θα γίνει ο πλήρης αναπροσανατολισμός του.
Πέρυσι οι Δήμοι και η Νομαρχία είχαν την ευκαιρία στη δημόσια διαβούλευση για τις ΑΠΕ να βάλουν το θέμα αύξησης του Πόρου (ο οποίος είναι καθηλωμένος στο 0,4%, όταν το αντίστοιχο τέλος ΑΠΕ είναι 3%), αλλά έλαμψαν ΟΛΟΙ δια της απουσίας τους. Φέτος συμμετέχουν μεν, αλλά με αποσπασματικό τρόπο, δείχνοντας για μια ακόμη φορά ότι δεν έχουν όραμα για μια πράσινη μεταλιγνιτική περίοδο και δεν εντάσσουν (στρατηγικά) τη διαχείριση του Πόρου σε μια τέτοια διέξοδο.
Θυμίζουμε ότι ως Δημοτική Κίνηση έχουμε καταθέσει αναλυτική και τεκμηριωμένη Ερώτηση – Πρόταση στο Δημοτικό Συμβούλιο για τη χρηματοδότηση της μεταλιγνιτικής περιόδου με τρία χρηματοδοτικά εργαλεία (ο Πόρος είναι το μικρότερο). Δυστυχώς η Ερώτηση έχει παραπεμφθεί στις καλένδες, παρότι η έξοδος της περιοχής μας από το τούνελ είναι το σημαντικότερο τοπικό πρόβλημα.
Παρακάτω αναφέρουμε επιγραμματικά μερικές από τις θέσεις μας, που αφορούν τον Πόρο και κατατέθηκαν στη σχετική δημόσια διαβούλευση.
- Κατανομή: 70% στους Ενεργειακούς Δήμους, 30% στην Περιφέρεια.
- Είδος των χρηματοδοτούμενων έργων. Ο όρος «Πόρος ανάπτυξης» είναι ασαφής. Συνέβαλε στη διασπάθιση του Πόρου όλα τα χρόνια, αφού βαπτίζονταν «αναπτυξιακό» ο,τιδήποτε βόλευε τους νομάρχες / δημάρχους. Προτείνουμε νέα και ΣΑΦΗ κατανομή του Πόρου:
70% ΕΡΓΑ μεταλιγνιτικής περιόδου και 30 % ΕΡΓΑ περιβάλλοντος.
- ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΣΤΑΤΟΣ καθορισμός έργων. Η παραπάνω κατανομή προϋποθέτει ΑΜΕΣΗ σχεδίαση της μεταλιγνιτικής περιόδου. Προτείνουμε τριμερή ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ 20ετούς σχεδίου πράσινης μεταλιγνιτικής περιόδου μετά από διεθνή διαγωνισμό. Χρηματοδότες της μελέτης: Πόρος, ΔΕΗ, Κράτος.Να ΓΙΝΕΙ ΤΩΡΑ (έστω και με .. δανεικά !). Σχετιζόμενο θέμα η επαναποδοση εδαφών και το ιδιοκτησιακό καθεστώς της λίμνης Πολυφύτου. Κανείς μελετητής δεν μπορεί να σχεδιάσει το μέλλον αν δεν καθορίσει χρήσεις γης και δεν ξέρει τις προθέσεις του ιδιοκτήτη της γης.
Με βάση το μεταλιγνιτικό σχέδιο θα προκύψει αναλυτική λίστα των χρηματοδοτούμενων έργων και έτσι θα κοπεί (ή θα περιοριστεί δραστικά) η εκτροπή του Πόρου σε άσχετες «δράσεις», παραγοντίστικες ενισχύσεις συλλόγων και φορέων, λειτουργικά έξοδα δήμων, υπηρεσιών κλπ.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για τη μεταλιγνιτική περίοδο έχουν προταθεί από την Κίνηση άλλα δύο (πλην του Πόρου) χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία αφορούν πολύ μεγαλύτερα κονδύλια: α) ο Φόρος στερεών καυσίμων (ΦΣΚ) β) το εξωτερικό κόστος λιγνίτη. Δυστυχώς Δήμοι και Περιφέρεια δεν τα διεκδικούν για να μη φέρουν σε δύσκολη θέση τη ΔΕΗ και τους συνδικαλιστές. Ο ΦΣΚ αφορά και το Δήμο Σερβίων, ο οποίος θα μπορούσε αντί να ζητά μερίδιο από τον Πόρο να διεκδικήσει μαζί μας τον ΦΣΚ. Ο φόρος αυτός αφορά και τους ιδιώτες (άρα και τη τις εταιρείες που έχουν ορυχεία στην περιοχή Σερβίων). Το θέλει ή φοβάται κι αυτός να θίξει τη ΔΕΗ ;
- Ρόλος δήμων και Περιφέρειας. Τα έργα περιβάλλοντος θα υλοποιούνται αποκλειστικά από τους τέσσερις ενεργειακούς δήμους. Η Περιφέρεια θα αναλαμβάνει μερικά βασικά έργα της μεταλιγνιτικής περιόδου, κυρίως υπερτοπικού χαρακτήρα, για να μην υπάρχουν επικαλύψεις. (Π.χ το φωτοβολταικό πάρκο των 200 ΜW σε έκταση 3500 στρεμ. είναι υπερτοπικού χαρακτήρα και επομένως δουλειά της Περιφέρειας να ασχοληθεί. (Θα μπορούσε να είναι και μέτοχος). Η Περιφέρεια ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ έργα ή «δράσεις» μη ενεργειακών δήμων από το «παράθυρο» του Πόρου.
- Ειδικό Ταμείο διαχείρισης του Πόρου. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου της ΑΝΚΟ που έχει επωμιστεί τη διαχείριση του. Το ποσοστό διαχειριστικών εξόδων να μειωθεί στο μισό και να κοπούν οι αχρείαστες δαπάνες. (Όταν είναι καθορισμένο πλήρως το περιεχόμενο ενός χρηματοδοτικού εργαλείου σταματούν και οι «παράπλευρες» απώλειες σε συμβουλάτορες και ανούσιες μελέτες).
Το Ταμείο θα κρατά τα χρήματα του Πόρου μέχρι την ωρίμανση των έργων, διασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση επενδύσεων που σκαλώνουν λόγω γραφειοκρατικών αιτιών (π,χ ιδιοκτησιακά προβλήματα). Δεν πρέπει δηλαδή να ισχύει το σημερινό καθεστώς «να φάμε οπωσδήποτε τα λεφτά του πόρου, γιατί αλλιώς θα τα πάρει ο διπλανός». Εξάλλου τώρα οι «διπλανοί» περιορίζονται σε πέντε : τέσσερις Δήμοι + Περιφέρεια.
Ένα άλλο όφελος από την πιο ώριμη διαδικασία διαχείρισης του πόρου θα είναι η εγκατάλειψη παράπλευρων τρόπων που χρησιμοποιούν οι Δήμοι για να καλύψουν –παράτυπα- άλλες ανάγκες. Ειδικά στη σημερινή συγκυρία που οι Δήμοι ασφυκτιούν (περισσότεροι οι υπερχρεωμένοι), θα ενταθούν οι πιέσεις των δημάρχων για να χρησιμοποιηθούν και να φαγωθούν άμεσα τα λεφτά του Πόρου δια «πάσαν νόσον» .
- Τριπλασιασμός του πόρου για να κλείσει η ψαλίδα με το τέλος ΑΠΕ που είναι σύνολο 3,0 %.
- 7. Με το πέρας κάθε διαχειριστικής περιόδου να γίνεται αξιολόγηση με βάση προκαθορισμένους δείκτες και κριτήρια. Να ελέγχεται η σχέση κόστους / οφέλους, οι θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν, κλπ. Η αποτελεσματική αξιολόγηση και ο διαρκής έλεγχος είναι βασική απαίτηση σε κάθε διαδικασία που διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα.
Δημοτική Κίνηση
«Κοζάνη -Τόπος να ζεις»