Στην Ευρώπη ο τομέας της λεγόμενης κοινωνικής οικονομίας συμβάλλει στο 10 % του ΑΕΠ και απασχολεί πάνω από 11 εκατομμύρια άτομα. Αντικείμενο της κοινωνικής οικονομίας είναι έργα και δράσεις στους τομείς περιβάλλοντος, πολιτισμού, κοινωνικής πολιτικής, που υλοποιούνται από Συλλόγους, Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Πολιτών, Ιδρύματα και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ΜΚΟ.
Παραδείγματα οι μικροεπιχειρήσεις επισκευής και επαναχρησιμοποίησης παλιών επίπλων και συσκευών, προώθησης βιολογικών προϊόντων, παροχής υπηρεσιών σε ευπαθείς ομάδες κ.α. Ο κοινωνικός τομέας της οικονομίας βρίσκεται ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό, εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές εισόδημα στους απασχολούμενους και επαν-επενδύει τα όποια κέρδη σε νέες παρόμοιες δράσεις. Στην Ελλάδα ο κοινωνική οικονομία είναι ανύπαρκτη και για το λόγο αυτό η Ε.Ε. αποφάσισε να της δώσει μια ώθηση, η οποία αναμένεται να έχει και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην χειμαζόμενη οικονομία της χώρας. Συγχρηματοδότησε λοιπόν το πρόγραμμα «Κοινωφελούς Εργασίας», που προκήρυξε πριν λίγους μήνες η Κυβέρνηση. Σύμφωνα με το σχετικό site το πρόγραμμα «αποτελεί μία θεσμική καινοτομία η οποία κινητοποιεί τοπικούς φορείς, και εξασφαλίζει την απασχόληση σε 55.000 ανέργους». Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί από τους ΟΤΑ σε συνεργασία με κοινωνικούς φορείς με βάση Μνημόνια Συνεργασίας.
Μέχρι εδώ καλά. Στην εφαρμογή όμως το πράγμα στράβωσε είτε «εξ αμελείας» είτε «εκ προθέσεως». Εμφανίστηκαν από το πουθενά «κοινωνικές» οργανώσεις – σφραγίδες με διασυνδέσεις στον κρατικό μηχανισμό, ενώ μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι και οι μεγάλοι συνδικαλιστές που επιστράτευσαν τις θυγατρικές οργανώσεις της ΓΣΣΕ και των Εργατικών Κέντρων (ΙΝΕ κ.α) για να πάρουν ως «κοινωνικοί φορείς» τη μερίδα του λέοντος. Παράλληλα οι Δήμοι είδαν το πρόγραμμα ως ευκαιρία για να καλύψουν διαρκείς ανάγκες, να κάνουν παιγνίδι με τις προσλήψεις και ουσιαστικά να επαναλάβουν ό,τι έκαναν με τα stage, παίζοντας με τον πόνο των εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων.
Οι καταγγελίες και τα δημοσιεύματα από όλη την Ελλάδα για παραποίηση και εκτροχιασμό του προγράμματος είναι καθημερινά. Κάνουν λόγο για «ΜΚΟ» που στήθηκαν σε μια βραδιά, για πανομοιότυπα μνημόνια συνεργασίας που αντιγράφονται από δήμο σε δήμο, με εταίρο την ΙΝΕ / ΓΣΕΕ. Και το σημαντικότερο: οι περισσότερες από τις δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με την «κοινωφελή εργασία», αλλά χρησιμοποιούνται ως ιμάντας εποχιακών προσλήψεων στους δήμους, παρότι το πρόγραμμα ορίζει ξεκάθαρα ότι οι ωφελούμενοι δεν πρέπει να καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
Από αυτό το πνεύμα δεν ξεφεύγει φυσικά και η Κοζάνη. Το σχετικό μνημόνιο που πρόκειται να υπογράψει ο Δήμος Κοζάνης με τη ΓΣΕΕ (χωρίς να έχει εγκριθεί από το Δημ. Συμβούλιο) προβλέπει 313 προσλήψεις εξάμηνης ή ετήσιας διάρκειας.
Πέραν των ενστάσεών μας «επί της αρχής» υπάρχουν και σοβαρές αντιρρήσεις για το περιεχόμενο του μνημονίου. Διαβάζοντάς το, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ελάχιστες θέσεις εργασίας αφορούν την κοινωνική οικονομία. Πίσω από τους τίτλους των έργων κρύβεται η πρόθεση του Δήμου «να βουλώσει διάφορες τρύπες», χωρίς να μπει στον κόπο να αναδιατάξει και να αξιοποιήσει το υπάρχον προσωπικό, όπως προβλέπει ο Καλλικράτης. Αντί λοιπόν για νέες παραγωγικές – κοινωφελείς δραστηριότητες και συμπορεύσεις με τις οργανώσεις των πολιτών ο Δήμος Κοζάνης επαναλαμβάνει μια από τα ίδια. («Παλιά μου τέχνη κόσκινο»).
Τα παραπάνω έθεσε χτες στο Δημ. Συμβούλιο ο δημοτικός σύμβουλος της Κίνησης Λ. Ιωαννίδης, για να εισπράξει την κυνική απάντηση από το δήμαρχο ότι θα προχωρήσει το Μνημόνιο Συνεργασίας με την ΙΝΕ / ΓΣΕΕ, διότι αυτό του λύνει τα χέρια «για να καλύψει πάγιες ανάγκες του δήμου». Το τελευταίο αποτελεί από μόνο του λόγο απόρριψης του Μνημονίου & καταγγελίας στο Υπουργείο Εργασίας , διότι αντιβαίνει ρητά στους όρους του προγράμματος. Να προσθέσουμε επίσης ότι μετά το θόρυβο που δημιουργήθηκε μπήκε στο μικροσκόπιο το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ /ΓΣΕΕ) που κάθε άλλο παρά μη κυβερνητικός οργανισμός είναι, αφού χρηματοδοτείται από τον κρατικό κορβανά. Προκειμένου μάλιστα το ΙΝΕ να επιλεγεί ως συνεταίρος στα προγράμματα έκανε τροποποίηση του καταστατικού του στο παρά πέντε (31-5-2011) ώστε να θεωρηθεί επιλέξιμη ΜΚΟ !
Σε άλλες χώρες, η απασχόληση των ανέργων σε κοινωφελή εργασία γίνεται για ικανό χρονικό διάστημα (συνήθως 2 έτη), με παράλληλες διαδικασίες κατάρτισης, έτσι ώστε ο άνεργος να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του και να απασχοληθεί στο νέο αντικείμενο και ΜΕΤΑ τη λήξη του προγράμματος, μέσω ατομικής ή κοινωνικής επιχείρησης. Ποιος, όμως, πιστεύει ότι ένας άνεργος θα είναι σε θέση για κάτι τέτοιο, μετά από απασχόληση μόλις πέντε μηνών θα εξειδικευτεί σε «παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας ή νερού» (για να χρησιμοποιήσουμε τα παραδείγματα του αρμόδιου υπουργού) ;
Πολύ φοβόμαστε ότι και αυτό το πρόγραμμα θα εκφυλιστεί στην παροχή ενός επιδόματος σε χαμηλού κόστους εργαζόμενους, για ένα πεντάμηνο (ισόποσου με το επίδομα ανεργίας ενός επταμήνου), και με μείωση του κατώτατου βασικού μισθού στα 625 Ευρώ (αυτή είναι η αμοιβή που προβλέπεται στο πρόγραμμα). Υπαρκτός, μάλιστα είναι και ο κίνδυνος απώλειας και άλλων θέσεων εργασίας, καθώς κανονικά αμειβόμενες θέσεις θα αντικατασταθούν με υπο-αμειβόμενες.
Οφείλουμε να εμποδίσουμε όσους προσπαθήσουν να διαχειριστούν χρήματα που δεν είναι δικά τους για να παραπλανήσουν (ξανά) τους πολίτες, να τους εξαναγκάσουν “να φιλούν κατουρημένες ποδιές” για να βρουν μια ψευτο-απασχόληση πέντε μηνών, χωρίς καμιά προοπτική συνέχειας.
Υπάρχει όμως και κάτι θετικό. Μετά τις πολλές αντιδράσεις από υγιείς ΜΚΟ που, ενώ δεν συμμετέχουν καν στο πρόγραμμα, συκοφαντούνται συλλήβδην για διαπλοκή («κοντά στο ξερό καίγεται και το χλωρό»), ο Υπουργός κ Κουτρομάνης υποχρεώθηκε να δεχτεί να αποκλειστούν από το πρόγραμμα όσες ΜΚΟ έχουν στα διοικητικά τους συμβούλιο πολιτικά ή κομματικά στελέχη (βουλευτές, πολιτευτές, δημάρχους, αντιδημάρχους κλπ), καθώς και να γίνουν πρόσθετοι έλεγχοι και ρυθμίσεις.
Ο αγώνας για διαφάνεια είναι διαρκής και αν θέλουμε να αποδώσει πρέπει συνεχώς να είμαστε «με το όπλο παρά πόδα».
