Ήδη από την προεκλογική περίοδο είχα καταστήσει σαφές ότι τα ενεργειακά θέματα θα είναι ψηλά στην agenda των θεμάτων μας ως Δημοτική Αρχή.
Το τι είχα ακούσει δεν περιγράφεται. Αλλά πιστεύω ότι αυτά ανήκουν στο παρελθόν.
Οι εκλογές πέρασαν και τώρα αναγνωρίζουν ακόμη και οι πολιτικοί μας αντίπαλοι, ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος στις σχέσεις του Δήμου και της τοπικής κοινωνίας με τον ισχυρότερο τοπικό κοινωνικό εταίρο, τη ΔΕΗ.
Τα λέω αυτά γιατί με είχαν λοιδορήσει όταν είχα πει ότι θα διεκδικήσουμε να διαχειριστούν οι Δήμοι τον Τοπικό Πόρο. Υπήρχε μία περίεργη στάση αναμονής, να δεχθούμε ότι μας δίνουν και να μην τολμήσουμε να τα βάλουμε με τις πανίσχυρες Περιφέρειες. Εμείς δεν τα βάζουμε με κανέναν, διεκδικούμε αυτά που μας ανήκουν και φυσικά συνεργαζόμαστε με όλους για το καλό του τόπου. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι αν δώσουν στους Ενεργειακούς Δήμους να διαχειριστούν το 35% που διαχειρίζονταν μέχρι και το 2010 θα ήταν επιτυχία. Εμείς προσπαθήσαμε να βάλουμε το θέμα στη σωστή του διάσταση, με βάση τη λογική, και πιστεύω ότι ανεξαρτήτων αποτελέσματος έχουμε πείσει την κοινή γνώμη. Εάν υπάρξει άλλη απόφαση από την πρότασή μας τότε δεν θα βασίζεται στο περί δικαίου αίσθημα της κοινωνίας, αλλά σε πολιτικές πιέσεις ή σε αδυναμία άσκησης σοβαρής και αξιόπιστης πολιτικής.
Με είχαν λοιδορήσει και όταν περιέλαβα στις προτάσεις μου για το Δήμο Αμυνταίου την αύξηση του ποσοστού του Τοπικού Πόρου. Και ακόμη χειρότερα με είχαν κατηγορήσει ότι δεν θέλω τη ΔΕΗ, ότι θα είμαι εχθρικός απέναντί της και ότι η παρουσία μου στα κοινά πράγματα της περιοχής, μόνο δεινά θα φέρει στις σχέσεις Δήμου Αμυνταίου και ΔΕΗ. Αντί αυτού στους έξι μήνες που είμαι Δήμαρχος Αμυνταίου έχω συναντηθεί κατ’ ιδίαν ή μαζί με τους άλλους Δημάρχους των Ενεργειακών Δήμων με τον κ. Μανιάτη, τον κ. Ζερβό και τους διοικούντες της ΔΕΗ, περισσότερες φορές από όσες κάποιοι άλλοι μετρούν σε δύο τετραετίες και μάλιστα με ισότιμους όρους και στο πλαίσιο άριστου κλίματος διαβούλευσης.
Επιμένω στη λογική ότι ζούμε σε μία εποχή έντονης διεκδίκησης. Τίποτε δεν είναι δεδομένο. Χρειάζεται σκληρός αγώνας για να καταφέρεις και το παραμικρό, καθώς διανύουμε μία περίοδο κοινωνικών εντάσεων λόγω της έντονης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Κινούμενοι μέσα σ’ αυτό το τοπίο είδαμε ότι απαραιτήτως πρέπει να υπάρξει συστηματική προσέγγιση του συνόλου των θεμάτων της Ενέργειας για να δημιουργηθεί επιτέλους ένα σαφές και συγκεκριμένο διεκδικητικό πλαίσιο. Απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση του διεκδικητικού μας πλαισίου ήταν η δημιουργία «εργαλείων» για τη δημιουργία ευρύτερων συμμαχιών. Τέλος, έπρεπε να καθορίσουμε τη στρατηγική μας απέναντι στα πολιτικά προβλήματα που απασχολούν τον τόπο και σχετίζονται με την ενέργεια και αυτά είναι ο δημόσιος χαρακτήρας της ΔΕΗ, η έκταση και η μορφή της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση ανενεργών υποδομών της ΔΕΗ.
Διεκδικητικό πλαίσιο
Το πλαίσιο που θέσαμε από την αρχή είχε μαξιμαλιστικό χαρακτήρα, καθώς υπήρχε υστέρηση στις διεκδικήσεις των τοπικών κοινωνιών. Έτσι από την χαλαρή αντιμετώπιση των θεμάτων που διεκδικούν οι τοπικές κοινωνίες φτάσαμε να διεκδικούμε όλα όσα έπρεπε να έχουν δοθεί στα χρόνια που πέρασαν, κατά τη διάρκεια των οποίων οι συγκυρίες ήταν σαφέστατα ευνοϊκότερες.
Διαχείριση από τους Ενεργειακούς Δήμους
Κομβικό σημείο του διαπραγματευτικού πλαισίου που θέσαμε ήταν η διαχείριση του Τοπικού Πόρου αποκλειστικά από τους Ενεργειακούς Δήμους. Θυμίζω ότι μέχρι και το 2010 οι Ενεργειακοί Δήμοι διαχειρίζονταν μόλις το 35% του Τοπικού Πόρου, με τις πρώην Νομαρχίες να έχουν τη μερίδα του λέοντος στη διαχείριση. Στη διαπραγμάτευση που έγινε οι Περιφερειάρχες προσήλθαν με αυξημένες απαιτήσεις, καθώς ήθελαν να διαχειρίζονται το 100% του Τοπικού Πόρου. Αυτό θα σήμαινε ότι οι περιβαλλοντικές βλάβες από τη λειτουργία της ΔΕΗ θα γίνονταν στο Αμύνταιο και τα έργα αποκατάστασης στα Γρεβενά.
Με παραστάσεις, υπομνήματα, ομιλίες και συμμετοχή σε συζητήσεις, καταστήσαμε σαφές ότι δεν θα συμμετάσχουμε σ’ αυτό τον παραλογισμό. Ζητούμε το αυτονόητο: τη δυνατότητα να θεραπεύσουμε μόνοι της τις πληγές μας. Μπορούμε και πρέπει να το κάνουμε. Εκθέσαμε την επιχειρηματολογία μας και πιστεύω ότι στο τέλος απλώς θα πρυτανεύσει η λογική. Η διαχείριση του 35% του Τοπικού Πόρου από τους Ενεργειακούς Δήμους είναι παράλογο. Εκτός από παράλογο εγώ το θεωρώ αιτία πολέμου.
Είπαμε στον Υφυπουργό ότι οι δράσεις του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης θα πρέπει να καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους και τις αρνητικές επιπτώσεις που προκαλούν οι δραστηριότητες της ΔΕΗ ΑΕ. Είναι ο μόνος τρόπος ώστε να υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη, χωρίς να δημιουργούνται αντιθέσεις. Το μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενο μοντέλο διαχείρισης του Τέλους Ανάπτυξης, από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, δημιούργησε πολλά προβλήματα σε ότι αφορά στην ορθολογική και αποτελεσματική κατανομή. Αποτέλεσμα ήταν μεγάλα κονδύλια και δράσεις να σπαταληθούν, σε βάρος των πληττομένων περιοχών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το πνεύμα το νόμου με τον οποίο θεσμοθετήθηκε ο Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης.
Ίσως πριν την εφαρμογή του Καλλικράτη να ήταν δικαιολογημένος αυτός ο τρόπος διαχείρισης, όμως σήμερα οι Δήμοι έχουν μέγεθος, τόσο πληθυσμιακό όσο και από την άποψη της έκτασής τους, που τους επιτρέπει να κάνουν ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ανάπτυξη της περιοχής τους. Το σημείο αυτό είναι κομβικό, καθώς ο κάθε Δήμος μπορεί να ιδωθεί ως ανεξάρτητη οντότητα από τη σκοπιά της αναπτυξιακής του διάστασης. Με άλλα λόγια το μέγεθος των σημερινών Δήμων μας επιτρέπει να σχεδιάζουμε ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και αναπτυξιακά προγράμματα και δεν είναι απαραίτητο ο σχεδιασμός αυτός να εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερων σχεδιασμών, όπως γινόταν παλιότερα σε επίπεδο νομού. Το γεγονός αυτό έχει γίνει κατανοητό από την πολιτεία και ο Νομοθέτης έχει ορίσει την υποχρέωση των Δήμων να συντάσσουν πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι η δυνατότητα των σημερινών Δήμων να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ολοκληρωμένα προγράμματα. Παλιότερα οι μικρότεροι Δήμοι και όλες οι Κοινότητες αξιοποιούσαν την Τ.Υ.Δ.Κ. για την εκπόνηση των μελετών τους και την επίβλεψη των έργων τους, καθώς δεν είχαν τη διαχειριστική ικανότητα να το πράξουν. Οι σημερινοί Δήμοι έχουν τις κατάλληλες δομές, το προσωπικό και τον εξοπλισμό για να ανταπεξέλθουν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει συγκροτημένο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία τους και δεν απαιτείται η δημιουργία νέων θεσμών για την παρακολούθηση της υλοποίησης του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης.
Εκτός αυτού το σίγουρο είναι ότι μεγάλο μέρος των χρημάτων θα συνεχίσει να δαπανάται σε περιοχές που δεν έχουν καμία σχέση με τα ορυχεία και τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. Έτσι οι υπόλοιποι Δήμοι των Περιφερειών στις οποίες βρίσκονται τα λιγνιτικά πεδία χωρίς να έχουν καμία επιβάρυνση στο φυσικό τους περιβάλλον, στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους θα ωφελούνται εις βάρος των λιγνιτικών περιοχών, που θα στερούνται πόρων τους οποίους θα αξιοποιούσαν για την αποκατάσταση των βλαβών που δημιουργούνται από τη δραστηριότητα της Δ.Ε.Η. Α.Ε. και την προετοιμασία της μεταλιγνιτικής περιόδου.
Η επιχειρηματολογία ήταν ισχυρή και πείστηκε τόσο ο Υφυπουργός, όσο και η διοίκηση της ΔΕΗ και για το λόγο αυτό είχαμε το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Αύξηση ποσοστού του Τέλους Ανάπτυξης
Επίσης σημαντικό ρόλο στο διεκδικητικό μας πλαίσιο έχει η αύξηση του ποσοστού που αντιστοιχεί στο Ειδικό Τέλος Ανάπτυξης. Την αύξηση αυτή δεν τη ζητάμε ούτε για να κατασκευάσουμε έργα βιτρίνας, ούτε για να τα σπαταλήσουμε σε μικροπαρεμβάσεις. Ο στόχος είναι σημαντικός: να δημιουργήσουμε τις υποδομές, έτσι ώστε να οδηγήσουμε την περιοχή στη μεταλιγνιτική περίοδο. Να δώσουμε διέξοδο σε δημιουργικές δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας να ανοίξουν άλλους ορίζοντες, πιο ανοιχτούς από τον πεπερασμένο της εκμετάλλευσης των λιγνιτικών μας κοιτασμάτων. Να δημιουργηθούν συνθήκες για την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού, της γεωργίας με σύγχρονους όρους και προϋποθέσεις, αλλά και άλλων κλάδων της οικονομίας.
Αυτή η προσπάθεια δεν μπορεί παρά να είναι μακροχρόνια και να γίνει με βάση συγκεκριμένο σχεδιασμό. Επειδή οι πόροι δεν υπάρχουν, πρέπει να πληρώσει αυτός που έχει κάνει τη ζημιά σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Αναφέρομαι στο οικονομικό επίπεδο, γιατί πιστεύω πως, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, η μονομερής αναπτυξιακή πορεία της περιοχής είναι επιζήμια.
Θα μου πείτε αν δεν ήταν η ΔΕΗ τι θα κάναμε, δεν θα είχαμε δουλειές. Απαντώ πως η Δυτική Μακεδονία με το μεγαλύτερο λιγνιτικό πεδίο της χώρας είναι η περιοχή που ασκείται η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα της ΔΕΗ. Θα περίμενα να έχει μηδενική ανεργία. Κι όμως έχουμε το θλιβερό προνόμιο να είμαστε πρωταθλητές στην ανεργία. Κι αν μιλάμε για ποσοστά είναι εύκολο: από το 20% η ανεργία πήγε στο 25%. Εγώ όμως γνωρίζω συγκεκριμένα πρόσωπα, ανθρώπινες οντότητες που δεν έχουν δουλειά να ζήσουν τις οικογένειές τους. Εκεί είναι τα δύσκολα, όταν το πρόβλημα προσωποποιείται. Και είναι σίγουρο ότι δεν λύνουμε τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων με δίμηνες συμβάσεις εργασίας. Πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να υπάρξει επιχειρηματικότητα και ανάπτυξη. Φτάνει πια στο κρατικοδίαιτο μοντέλο.
Αυτές τις συνθήκες σκοπεύουμε να τις δημιουργήσουμε με πόρους που θα προέλθουν από τα σημερινά συγκριτικά πλεονεκτήματα και το σημαντικότερο από αυτά είναι η δραστηριοποίηση της ΔΕΗ. Μέχρι σήμερα δίνεται στις τοπικές κοινωνίες το 0,4% της αξίας της παραγόμενης ενέργειας, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά των πετρελαιοειδών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι 1,2 και 3%. Ο παραλογισμός σε όλο του το μεγαλείο. Όποιος ρυπαίνει πολύ, πληρώνει λίγο!
Πιστεύουμε ότι απαιτείται η αύξηση του ποσοστού του Τέλους Ανάπτυξης από 0,4% σε 1,2%, καθώς με την υφιστάμενη χρηματοδότηση δεν υπάρχει δυνατότητα για αποκατάσταση των βλαβών στο φυσικό περιβάλλον και υλοποίηση έργων ανάπτυξης για την προετοιμασία της μεταλιγνιτικής περιόδου από τους ενεργειακούς Δήμους.
Τέλος Εξόρυξης Λιγνίτη (λιγνιτόσημο)
Με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο το τέλος που πληρώνουν οι ιδιώτες που εξορύσσουν λιγνίτη αντιστοιχεί με το 6% της αξίας του λιγνίτη. Η ΔΕΗ ΑΕ είναι απαλλαγμένη από την υποχρέωση καταβολής αυτής της εισφοράς με νομοθετικά διατάγματα του 1959 και του 1975, όταν της παραχωρήθηκαν τα δικαιώματα εξόρυξης του λιγνίτη με το αιτιολογικό ότι ήταν δημόσια επιχείρηση. Από το 2001, που έγινε η έναρξη διαπραγμάτευσης των μετοχών της ΔΕΗ στα Χρηματιστήρια Αθηνών και Λονδίνου, πιστεύουμε ότι έχει καταρρεύσει πλήρως αυτό το σκεπτικό και η ΔΕΗ πρέπει να καταβάλει το Λιγνιτικό Τέλος όπως και οι ιδιώτες. Η πρόταση μας είναι η επιβολή τέλους εξόρυξης λιγνίτη (λιγνιτόσημο) ύψους 6% και στη ΔΕΗ, όπως στους ιδιώτες και το τέλος αυτό να αποδίδεται στους δήμους, όπως το λατομικό, στα όρια των οποίων γίνεται η εξόρυξη.
Επαναπόδοση εκτάσεων παλαιών αποκαταστημένων ορυχείων στις τοπικές κοινωνίες
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα είναι η αποκατάσταση και επαναπόδοση των εκτάσεων των παλαιών ορυχείων και την αξιοποίηση τους για αναπτυξιακούς σκοπούς. Η αποκατάσταση των εκτάσεων των παλιών ορυχείων και επαναπόδοση τους στις τοπικές κοινωνίες, μέσω των Δήμων, για τη χρήση τους, ως κοινόχρηστων χώρων αναψυχής, καλλιεργήσιμων εκτάσεων, και όπου είναι δυνατό και τη δημιουργία θερμοκηπιακών πάρκων, θα δώσει αναπτυξιακή προοπτική στις πληττόμενες περιοχές.
Στόχος μας είναι να επανέλθει ο όρος που ίσχυε με το άρθρο 1 του ν.1280/1982 ο οποίος προέβλεπε «την επαναπόδοση των εκτάσεων στο Δημόσιο χωρίς αντάλλαγμα» και «οι εκτάσεις που παραχωρούνται στο Δημόσιο, επιτρέπεται να διατίθενται σύμφωνα με τις διατάξεις της αγροτικής νομοθεσίας για την εκπλήρωση των σκοπών που προβλέπονται από τις διατάξεις αυτές». Η τροπολογία του άρθρου 9 του νόμου 2941/2001 μετέτρεψε τη ΔΕΗ στον μεγαλύτερο γαιοκτήμονα με απόλυτη κυριαρχία στην περιοχή επιβάλλοντας με άλλο ιδιοκτησιακό καθεστώς την όποια πολιτική θέλει σε βάρος των τοπικών μας συμφερόντων. Η εταιρεία έχει χρέος να μεριμνήσει για την επαναπόδοση των εδαφών στις τοπικές κοινωνίες έτσι ώστε να είναι εφικτή και η οικονομική βιωσιμότητα των κατοίκων της περιοχής.
Επίσης, η απόδοση των εγκαταλειμμένων κτιρίων της ΔΕΗ στον Δήμο για τη δημιουργία θεματικών δομών που έχουν σχέση με την ενέργεια και το περιβάλλον θα συμβάλλει θετικά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών. Ένα τέτοιο κτήριο είναι το παλιό αντλιοστάσιο της ΔΕΗ στον Άγιο Παντελεήμονα, που μπορεί να γίνει ένας πολύ σημαντικός επισκέψιμος χώρος.
Μονάδα αποθείωσης ΑΗΣ Αμυνταίου – Φιλώτα
Έχω καταθέσει αίτημα του Δήμου Αμυνταίου προς τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. προκειμένου να προχωρήσει η δημιουργία μονάδας αποθείωσης του Α.Η.Σ. Αμυνταίου – Φιλώτα. Το πρόβλημα της ρύπανσης που δημιουργείται στην ατμόσφαιρα από τη λειτουργία του εργοστασίου είναι τεράστιο, καθώς πρόκειται για την πιο ρυπογόνο μονάδα παραγωγής ενέργειας της χώρας. Καθημερινά υπάρχουν περιβαλλοντικά επεισόδια αφού οι τιμές των ρύπων στην ατμόσφαιρα πολύ συχνά υπερβαίνουν τις επιτρεπόμενες.
Το θετικό είναι ότι ο κ. Ζερβός μου απάντησε θετικά και δεσμεύτηκε πως, εφόσον ξεκαθαρίσει το τοπίο στη ΔΕΗ και εφόσον η επιχείρηση θα μείνει υπό δημόσιο έλεγχο, θα προχωρήσει στη δημιουργία μονάδας αποθείωσης του ΑΗΣ Αμυνταίου – Φιλώτα.
Το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε είναι ότι πρέπει όλοι να κινητοποιηθούμε άμεσα, καθώς το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή είναι τεράστιο. Είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική κοινωνία. Απαιτείται συναίνεση και συλλογική προσπάθεια για να ασκήσουμε τη μέγιστη δυνατή πίεση, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος.
Μετεγκατάσταση οικισμών
Έχουν γίνει λαϊκές συνελεύσεις των κατοίκων της Τοπικής Κοινότητας Αγίων Αναργύρων και έχω συμμετάσχει σε όλες στις οποίες ήμουν προσκεκλημένος. Το λέω αυτό διότι πολλοί κάτοικοι θέλουν να μετακομίσουν στο Δήμο Εορδαίας και πραγματοποιήθηκαν λαϊκές συνελεύσεις στις οποίες δεν προσκλήθηκα, αλλά προσκλήθηκε και συμμετείχε η Δήμαρχος Εορδαίας.
Θεωρώ πως οι κάτοικοι βαδίζουν σε λάθος δρόμο, καθώς δεν είναι δυνατή η μετακίνηση της Κοινότητας. Φυσικά είναι δυνατή η μετακίνηση όλων των κατοίκων, αλλά αυτό δημιουργεί προβλήματα με τις περιουσίες που αφήνουν πίσω τους και τις υποδομές που θα απαιτούνται για τη λειτουργία τους. Θα δημιουργηθεί ένα οξύμωρο σχήμα: να συντηρεί και να πραγματοποιεί έργα ανάπτυξης ο Δήμος Αμυνταίου στο αγρόκτημα των Αναργύρων για τους δημότες και κατοίκους του Δήμου Εορδαίας. Ποιος λογικός συνδημότης μου θα το δεχθεί αυτό;
Εμείς δώσαμε εναλλακτική δυνατότητα στους κατοίκους των Αναργύρων. Επίσης, τους εξήγησα πως πάγια τακτική της ΔΕΗ είναι να καθυστερούν οι μετεγκαταστάσεις με τη διαιώνιση των διαδικασιών και για το λόγο αυτό πρέπει να είναι άμεσοι στις αποφάσεις τους.
Ενώ είχαμε συμφωνήσει στην υπογραφή μνημονίου και τη δημιουργία τριμερούς οργάνου παρακολούθησης της πορείας της μετεγκατάστασης (Δήμος, ΔΕΗ και ΥΠΕΚΑ), εγώ επικοινώνησα με το ΥΠΕΚΑ για να ορίσουν το τρίτο μέρος του οργάνου παρακολούθησης και ήδη ήξεραν ότι οι κάτοικοι συζητούν το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης στην Εορδαία. Οπότε περιμένουμε την τελική απόφαση των κατοίκων. Βέβαια, δεν θέλουμε να επηρεάσουμε την απόφαση για το χώρο μετεγκατάστασης, αλλά πιστεύω ότι η πιο άμεση και σωστή λύση θα ήταν να επιλέξουν κάποια τοποθεσία από αυτές που πρότεινε ο Δήμος Αμυνταίου. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να κινηθούμε γρήγορα γιατί ο χρόνος κυλάει σε βάρος της τοπικής κοινωνίας και να δραστηριοποιηθούμε προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της μετεγκατάστασης το συντομότερο δυνατόν.
Συμπερασματικά
Είναι η πρώτη φορά που έχουν τεθεί με τόση σαφήνεια αυτά τα θέματα, που προσωπικά πιστεύω ότι είναι μονόδρομος για να εξασφαλίσουμε τους απαραίτητους πόρους για να οδηγήσουμε τον τόπο με ασφάλεια στη μεταλιγνιτική περίοδο.
Η ΔΕΗ είναι ένας σημαντικός κοινωνικός εταίρος για την περιοχή. Θέλουμε να γίνει αξιόπιστος και με θετική συνεισφορά κοινωνικός εταίρος. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι εφικτό, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στη δίνη της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα και σίγουρα επηρεάζει και τη ΔΕΗ. Είναι ενθαρρυντικό ότι υπάρχουν σημάδια διάθεσης της εταιρίας για συνεργασία με την τοπική κοινωνία και το Δήμο Αμυνταίου. Η υλοποίηση των προτάσεών μας θα φέρει καθαρότερο περιβάλλον για μας και τα παιδιά μας, ευκαιρίες για μελλοντική ανάπτυξη της περιοχής και καλύτερο κοινωνικό και επενδυτικό περιβάλλον για τη Δ.Ε.Η. Α.Ε.
Θέση στο ενδεχόμενο πώλησης ΔΕΗ ή μονάδων της
Λόγω της σχέσης και του βαθμού επιρροής της ΔΕΗ στην περιοχή θα ήταν τουλάχιστον στρουθοκαμηλισμός εάν δεν παίρναμε σαφή θέση απέναντι στο ζήτημα της διαφαινόμενης πώλησης πακέτου μετοχών ή μονάδων παραγωγής της ΔΕΗ, καθώς πρόσφατες ανακοινώσεις δείχνουν ότι ο ΑΗΣ Αμυνταίου Φιλώτα είναι προς πώληση.
Το έχω πει δημόσια και δεν θα κουραστώ να το λέω, η διαφαινόμενη πώληση πακέτου μετοχών ή μονάδων της Δ.Ε.Η. Α.Ε. δεν είναι μία απλή πράξη μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων, έναντι οποιουδήποτε χρηματικού τιμήματος. Είναι το ξεπούλημα του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ και της περιουσίας του ελληνικού λαού. Αυτό δεν πρέπει να το αφήσουμε να συμβεί! Σαν Δήμος Αμυνταίου πιστεύουμε ότι η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ δεν συμβαδίζει με το κοινωνικό και δημόσιο συμφέρον.
Η ιδιωτικοποίηση της μεγάλης Δημόσιας Επιχείρησης σε ένα κρίσιμο τομέα για την προοπτική της χώρας, της οικονομίας και της κοινωνίας, ακυρώνει ένα δημόσιο εργαλείο κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, που πρέπει να υπηρετεί το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον και όχι τα κέρδη των ιδιωτών. Ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας της ΔΕΗ, αποτελεί εγγύηση για τον αναπτυξιακό και κοινωφελή χαρακτήρα της μεγαλύτερης βιομηχανίας της χώρας. Η πώληση του μετοχικού πακέτου και η ταυτόχρονη απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ μπορεί για τη χώρα να είναι πλήγμα, αλλά για την περιοχή μας είναι ανεπανόρθωτη ζημία. Η λειτουργία της ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο είναι προϋπόθεση για τη διασφάλιση της κοινωνικής αποδοχής των τοπικών κοινωνιών στις περιοχές των λιγνιτικών κέντρων.
Ο Δήμος Αμυνταίου αποτελεί επί δεκαετίες έναν από τους πιο σημαντικούς ενεργειακούς Δήμους της χώρας. Οι σχέσεις του Δήμου με την ΔΕΗ πέρασαν από πολλές φάσεις, είτε αγαστής συνεργασίας είτε αντιπαράθεσης, αλλά ο κοινωφελής της χαρακτήρας ξεπερνούσε πάντα το τοπικό συμφέρον και αυτή ήταν πάντα η θέση της τοπικής κοινωνίας και του Δήμου.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο καλύτερος ιδιώτης είναι χειρότερος από τη χειρότερη ΔΕΗ με δημόσιο χαρακτήρα.
Για την Δυτική Μακεδονία και κυρίως για τις περιοχές των ενεργειακών Δήμων τυχόν ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ θα έχει καταστροφικές συνέπειες καθώς θα χαθεί το όποιο κοινωνικό πρόσωπο της και θα ανατραπεί πλήρως το πλαίσιο κοινωνικής συνεργασίας που υπήρχε μέχρι σήμερα.
Έχουμε εκφράσει τη διαφωνία μας με ομόφωνο ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου, που προκαλέσαμε προκειμένου να διατρανώσουμε την άποψή μας ότι διαφωνούμε με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ μέσω περαιτέρω μετοχοποίησης ή άλλων μορφών ξεπουλήματος, όπως είναι η πώληση μονάδων, της μεγάλης κερδοφόρας επιχείρησης του Δημοσίου, καθώς η ΔΕΗ αποτελεί παράδειγμα κερδοφόρας δημόσιας επιχείρησης και πυλώνα της οικονομικής ζωής της περιοχής μας και της χώρας.
Ειδικά σε ότι αφορά στην πώληση της μονάδας του ΑΗΣ Αμυνταίου Φιλώτα θα μας βρούν απέναντί τους και η αντίσταση της τοπικής κοινωνίας θα είναι κάτι παραπάνω από ισχυρή.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Κοινή διαπίστωση όλων είναι ότι ο Δήμος Αμυνταίου είναι ενεργειακός και πρέπει να παραμείνει ενεργειακός, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να τίθενται ως προτεραιότητα.
Θέση μας όμως είναι πως ο Δήμος Αμυνταίου πρέπει να παραμείνει ενεργειακός, αλλά στη βάση συγκεκριμένης στρατηγικής. Μέχρι τώρα υπάρχει αναρχία στο θέμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και συγκεκριμένα των αιολικών πάρκων. Η κάθε πολυεθνική εταιρία ή μεγάλος όμιλος που θέλει να κάνει την αρπαχτή του βρίσκει ένα μέρος στα βουνά μας, το βαφτίζει αιολικό πάρκο, κάνει τις αιτήσεις του στη ΡΑΕ και προχωράει με τις αδειοδοτήσεις χωρίς να ρωτήσει την τοπική κοινωνία. Υπάρχει βέβαια η γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου επί των περιβαλλοντικών όρων, αλλά είναι μία διαδικασία τυπική, αφού χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι οι εταιρίες μπορούν να προχωρήσουν χωρίς αυτή τη γνωμοδότηση. Είναι τρομακτικό το γεγονός ότι δεν έχουμε κανένα αποφασιστικού χαρακτήρα ρόλο σε όλη τη διαδικασία των αδειοδοτήσεων ενός αιολικού πάρκου.
Εμείς πολύ απλά θέλουμε να έχουμε θέση στη λήψη αποφάσεων για ότι γίνεται στον τόπο μας και επηρεάζει τη ζωή των πολιτών. Δεν θέλουμε να αποφασίζουν άλλοι για τον τόπο μας. Γιατί ένα αιολικό πάρκο, εκτός από την αισθητική όχληση που μπορεί να δημιουργεί σε έναν τόπο που προσπαθεί να αναπτύξει δράσεις εναλλακτικού τουρισμού, μπορεί να λειτουργεί απαγορευτικά σε άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η κτηνοτροφία ή η δημιουργία οδικών υποδομών, αλλά και να επηρεάζει το φυσικό περιβάλλον, όπως τα πουλιά που μετακινούνται μεταξύ των περιοχών Natura.
Συνεργασία με επιχειρήσεις παραγωγής ΑΠΕ
Τίθεται το θέμα των συνεργασιών με τις εταιρίες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Με αφορμή το αίτημα εταιρίας παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου Αμυνταίου επί της μελέτης περιβαλλοντικών όρων για εγκατάσταση αιολικού πάρκου στην Κέλλη, άνοιξε ευρεία συζήτηση για το θέμα αυτό.
Εγώ κατήγγειλα ότι αρχικά η εταιρία φέρθηκε απαξιωτικά στο θεσμό που εκπροσωπώ. Οχυρωμένοι πίσω από το θεσμικό πλαίσιο και με βάση το γεγονός ότι αιτήθηκαν να εγκαταστήσουν το αιολικό τους πάρκο επί δημοσίων εκτάσεων, ουσιαστικά απέφυγαν να έρθουν στο Δήμο και να ενημερώσουν τη Δημοτική Αρχή για την επένδυση και τον τρόπο συνεργασίας μας. Εκ των υστέρων έμαθα ότι η μέχρι τώρα πρακτική των εταιριών ήταν να μην συζητούν με το Δήμο, από τον οποίο απλώς ζητούσαν την τυπική σύμφωνη γνώμη επί των περιβαλλοντικών όρων. Προσωπικά, δεν μπορώ να αφήσω να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Ο Δήμος πρέπει να είναι η αρχή και το τέλος σε κάθε τέτοια επένδυση, γιατί εάν δεν υπάρχει η κοινωνική αποδοχή δεν μπορεί να προχωρήσει τίποτα σωστά.
Θα εξετάζουμε την κάθε περίπτωση και εφόσον λειτουργεί σε αντίθεση με τα συμφέροντα της τοπικής κοινωνίας θα προσπαθούμε να μην υλοποιηθεί. Συγκεκριμένα για την Κέλλη έχουν υποβληθεί αιτήσεις για τη δημιουργία 8 αιολικών πάρκων, που εάν υλοποιηθούν όλα θα ζώσουν το χωριό σε έναν ασφυκτικό κλοιό. Αυτό θα δημιουργήσει απαγορευτικές συνθήκες για τη δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων και για την κατασκευή του δρόμου σύνδεσης με το χιονοδρομικό του Καϊμακτσαλάν. Βλέπουμε αυτομάτως ότι τορπιλίζεται το μέλλον της βασικής οικονομικής δραστηριότητας των κατοίκων, που είναι η κτηνοτροφία και ακυρώνεται ο όποιος σχεδιασμός για τουριστική ανάπτυξη.
Είναι εύκολα κατανοητό ότι δεν μπορούν τα συμφέροντα των μεγάλων εταιριών να υποσκελίσουν τα μικρότερα - αλλά σημαντικότερα για εμάς - συμφέροντα της τοπικής κοινωνίας. Προτεραιότητα του Δήμου Αμυνταίου είναι και θα είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Δεν μπορούμε να αφήσουμε να μαραζώσουν παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες, ούτε να ακυρωθούν οι συνθήκες για μελλοντική ανάπτυξη άλλων τομέων όπως ο αγροτουρισμός, για τα ανταποδοτικά οφέλη που δίνουν στις τοπικές κοινωνίες οι εταιρίες παραγωγής ενέργειας.
Προσωπικά, διαφωνώ στο να μείνουμε απαθείς και να περιμένουμε να πάρουμε το θεσμοθετημένο ποσοστό του 3%. Φυσικά, θα εξετάζουμε κατά περίπτωση την κάθε επένδυση, αλλά θέση μου είναι ότι το ποσοστό αυτό πρέπει να γίνει τουλάχιστον 5% και να συνοδεύεται και από άλλα ανταποδοτικά οφέλη με μόνιμο χαρακτήρα για να δώσουμε τη συναίνεσή μας, που ουσιαστικά θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Και γι’ αυτό το θέμα άκουσα αντίθετες απόψεις, ακόμη και ειρωνεία, ότι δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τους κολοσσούς και θα πρέπει να αρκεστούμε με αυτά που μας δίνουν. Εγώ προσωπικά δεν το έκανα ποτέ και όσο είμαι Δήμαρχος Αμυνταίου δεν θα το κάνει και ο Δήμος, θα ζητάμε αυτά που πιστεύουμε ότι μπορούμε να πάρουμε και αυτά που μας ανήκουν.
Κι επειδή ξέρω πως λειτουργούν αυτές οι εταιρίες, είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε. Στη χειρότερη περίπτωση θα έχουμε προσπαθήσει.
Διεκδίκηση δημοτικών εκτάσεων που είναι χαρακτηρισμένες ως δημόσιες
Όλη αυτή η διαπραγμάτευση θα είναι σκληρή, καθώς ζητάμε από τις εταιρίες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να απωλέσουν πόρους τους οποίους θα δώσουν στην τοπική κοινωνία. Κανένας δεν δίνει χωρίς να παίρνει ή να ξέρει ότι η άλλη πλευρά δεν έχει διαπραγματευτικά όπλα.
Όχι μόνο για να βελτιώσουμε τη διαπραγματευτική μας ισχύ, αλλά και για να συμμαζέψουμε την κατάσταση με τις δημοτικές εκτάσεις προχωρούμε σε μία προσπάθεια αναγνώρισης των δημοτικών εκτάσεων, που έχουν χαρακτηριστεί ως δημόσιες, λόγω αβελτηρίας ή έλλειψης γνώσης των παλιότερων διοικήσεων. Ο Δήμος Αμυνταίου αναζητά στα αρχεία των παλιών Κοινοτήτων αποδεικτικά στοιχεία που να δείχνουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, που εμφανίζονται ως δημόσιες. Πράγματι υπάρχουν πολλές αποφάσεις των παλιότερων διοικήσεων που παραχωρούν, ενοικιάζουν και γενικότερα αξιοποιούν τις εκτάσεις που σήμερα εμφανίζονται ως δημόσιες, ενώ στην πραγματικότητα είναι δημοτικές.
Έχω δώσει εντολή σε όλους τους δικηγόρους της περιοχής να εξετάσουν ο καθένας συγκεκριμένες περιπτώσεις προκειμένου ο Δήμος Αμυνταίου να στραφεί κατά του Δημοσίου με αγωγές αναγνώρισης της κυριότητας του συνόλου των εκτάσεων, στις οποίες υπάρχει πρόθεση να εγκατασταθούν αιολικά πάρκα. Με τον τρόπο αυτό αφενός δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αύξηση των εσόδων του Δήμου από τα μισθώματα των αιολικών πάρκων και αφετέρου – που είναι και το πιο σημαντικό – δίνεται η δυνατότητα να σταματήσει η υλοποίηση κάποιων επενδύσεων που αντιβαίνουν στο συμφέρον της τοπικής κοινωνίας.
Συμπερασματικά
Εμείς θα προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις:
1. να διατηρήσουμε τον ενεργειακό χαρακτήρα της περιοχής και με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
2. να δημιουργήσουμε ευνοϊκές επενδυτικές συνθήκες για τα αιολικά πάρκα και γενικώς τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
3. να προασπίσουμε τα συμφέροντα της τοπικής κοινωνίας όπου πιστεύουμε ότι θίγονται από την υλοποίηση συγκεκριμένων επενδύσεων και εάν χρειαστεί να σταματήσουμε την πραγματοποίηση συγκεκριμένων επενδύσεων,
4. να διαπραγματευτούμε απευθείας με τις εταιρίες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές τους όρους συνεργασίας,
5. να βελτιώσουμε τη διαπραγματευτική ισχύ του Δήμου σε αυτή τη διαδικασία.
Όπως καταλαβαίνει ο καθένας αυτός δεν είναι ο εύκολος δρόμος. Είναι μία επιλογή που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε συγκρούσεις με τη μειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο, τις εταιρίες παραγωγής ενέργειας, την Περιφέρεια, την Κυβέρνηση… Αν είναι οι μελλοντικές συγκρούσεις να φέρουν το παραμικρό θετικό αποτέλεσμα για την περιοχή εγώ είμαι διατεθειμένος να τις κάνω και ξέρω ότι ο κόσμος του Δήμου Αμυνταίου θα με στηρίξει γιατί οι επιλογές που θα κάνουμε θα έχουν λαϊκό έρεισμα και θα προέρχονται από ευρεία συζήτηση με την τοπική κοινωνία.
Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων
Μέσα στο πλαίσιο των σημαντικών αυτών εξελίξεων στα ενεργειακά θέματα, η συλλογική έκφραση των τοπικών κοινωνιών στις οποίες παράγεται ενέργεια από λιγνίτη, ήταν ένας σημαντικός στόχος και αν το θέλετε προσωπικό στοίχημα, καθώς γνωρίζω πολύ καλά ότι η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει.
Για τη δημιουργία του Δικτύου των Ενεργειακών Δήμων βοήθησε τα μέγιστα τόσο η ωρίμανση των συνθηκών, όσο και η εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης», στο πλαίσιο του οποίου οι ενεργειακοί Δήμοι είναι μόλις πέντε και μπορεί να υπάρχει άμεση συνεννόηση των Δημάρχων. Βοήθησε ακόμη το γεγονός ότι οι συνάδελφοι μου των υπόλοιπων τεσσάρων ενεργειακών Δήμων είναι έμπειροι Δήμαρχοι και γνωρίζουν καλά τις διαδικασίες και τον μέχρι τώρα τρόπο συνεργασίας με τη ΔΕΗ.
Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η έδρα του Δικτύου βρίσκεται στο Φιλώτα του Δήμου Αμυνταίου, μία Τοπική Κοινότητα που έχει άμεση οπτική επαφή με τις δραστηριότητες της ΔΕΗ και βρίσκεται στο κέντρο του λιγνιτικού πεδίου της Δυτικής Μακεδονίας.
Μέσα στις λίγες εβδομάδες λειτουργίας του Δικτύου έχει καταδειχτεί ότι θα διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στο σύνολο των σχέσεων των τοπικών κοινωνιών με τη ΔΕΗ και την Πολιτεία σε ότι αφορά στα ενεργειακά θέματα. Έχουμε πραγματοποιήσει πολλές συναντήσεις και διαβουλεύσεις με την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ και της ΔΕΗ και έχουμε θέσει το σύνολο των θεμάτων που αφορούν τις τοπικές μας κοινωνίες.
Το μόνο που μου επιτρέπεται να πω για την ώρα είναι ότι μας ακούνε με μεγάλη προσοχή και λαμβάνουν, επιτέλους, υπόψη τη γνώμη των τοπικών κοινωνιών. Έχουμε φωνή, μπορούμε να διεκδικούμε οργανωμένα και συλλογικά.
Προσωπικά θεωρώ σημαντική και την Ευρωπαϊκή προοπτική του Δικτύου, καθώς ανάλογες περιοχές υπάρχουν στο Βέλγιο, τη Γερμανία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ίσως είναι καιρός να δυναμώσουμε τη φωνή μας και να της δώσουμε μεγαλύτερο εύρος. Είμαστε ήδη σε επαφή με Δήμους άλλων Ευρωπαϊκών χωρών για να συγκροτηθεί ενιαίος Ευρωπαϊκός φορέας.
