Ο κοινωνικός διάλογος βέβαια δεν είναι αυτοσκοπός. Έχει ως στόχο την κατά το δυνατό καλύτερη γνώση της τοπικής κοινωνίας για τα ενεργειακά θέματα, γνώση που θα οδηγήσει στην κινητοποίηση για την υλοποίηση των δίκαιων αιτημάτων που έχουν τεθεί στην agenda του διεκδικητικού πλαισίου του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων. Στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω ότι οι διεκδικήσεις μας που έχουν οικονομικό χαρακτήρα δεν αφορούν τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά τη ΔΕΗ και ως εκ τούτου δεν σχετίζονται με τη δυσχερή οικονομική θέση της χώρας και το μνημόνιο.
Είναι δεδομένο ότι η συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης, με τον συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας της ΔΕΗ και τις συγκεκριμένες πολιτικές, θα καταστήσει σε λίγα χρόνια την περιοχή μας μη βιώσιμη. Πολύ περισσότερο σε περίπτωση ιδιωτικοποίησης των μονάδων της ΔΕΗ, όπου η ήδη εξαιρετικά επιβαρυμένη περιβαλλοντικά και οικονομικά κατάσταση στην περιοχή μας θα επιδεινωθεί περισσότερο.
Ήδη, με τη δημόσιου χαρακτήρα ΔΕΗ, η ατμοσφαιρική ρύπανση βρίσκεται πολύ συχνά «στα κόκκινα», με τα αιωρούμενα μικροσωματίδια και τις τιμές δηλητηριωδών ουσιών στην ατμόσφαιρα ελάχιστες φορές κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Η υγεία του τοπικού πληθυσμού είναι αποδεδειγμένα σε μεγαλύτερο κίνδυνο από των υπόλοιπων Ελλήνων.
Η λίμνη Βεγορίτιδα έχει απωλέσει το μεγαλύτερο μέρος της έκτασής της για την ψύξη των εργοστασίων, ενώ η μείωση του υδροφόρου ορίζοντα ταλαιπωρεί τους αγρότες μας που αναγκάζονται να βαθαίνουν συνεχώς τις γεωτρήσεις άρδευσης προκειμένου να βρουν νερό για να ποτίσουν τα χωράφια τους. Κάποια στιγμή πρέπει να συνεκτιμηθούν και αυτά τα κόστη στα ανταποδοτικά οφέλη που ζητάμε από τη ΔΕΗ.
Τα ανενεργά ορυχεία παραμένουν τεράστιες τρύπες παρά την υποχρέωση αποκατάστασης μετά την εξάντληση του λιγνίτη. Στις εκτάσεις των παλιών ορυχείων οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αναπτύξουν παραγωγικές δραστηριότητες, όπως θερμοκηπιακά πάρκα με χρήση τηλεθέρμανσης, αλλά και δράσεις βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών και αναψυχής. Όμως, αλίμονο, η Πολιτεία φρόντισε με νόμο που πέρασε νύχτα να καταργήσει την υποχρέωση της ΔΕΗ για επαναπόδοση των εκτάσεων στην τοπική κοινωνία. Η εκτροπή αυτή πρέπει να σταματήσει και να δοθεί η δυνατότητα στην τοπική οικονομία να πραγματοποιήσει μία δυνατή επανεκκίνηση.
Τα χωριά μας που περιμένουν καρτερικά τη μετεγκατάστασή τους είναι ένα σημαντικό ακόμη πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Για πολλά χρόνια οι διοικήσεις της ΔΕΗ και του αρμόδιου Υπουργείου δεν αναγνώριζαν την υποχρέωση για πλήρη ανάληψη του κόστους μετεγκατάστασης. Σήμερα, αν και έχουμε ξεπεράσει αυτό το στάδιο υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις.
Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι εάν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση, οι τοπικές κοινωνίες δεν θα μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους όταν τελειώσει ο λιγνίτης και σταματήσουν να καπνίζουν τα φουγάρα!
Τα τεράστια ποσοστά ανεργίας που υπάρχουν στην περιοχή, σε συνδυασμό με την μονομέρεια της οικονομικής ανάπτυξης με βάση το λιγνίτη, δημιουργούν ένα εκρηκτικό και επικίνδυνο μίγμα.
Ίσως να αποτελεί μέρος του σχεδίου να είμαστε φτωχοί και εξαρτημένοι από την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη. Πως αλλιώς να εξηγήσουμε το γεγονός ότι στην περιοχή με τη μεγαλύτερη ανεργία δεν εφαρμόστηκε κανένας επενδυτικός νόμος, όπως έγινε στη Θράκη. Γιατί άραγε ενώ η ΔΕΗ έχει δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα, οι περιοχές του λιγνιτικού άξονα είναι πρωταθλήτριες στην ανεργία;
Το 50% των οικονομικών δραστηριοτήτων της περιοχής σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη. Σε ένα εφιαλτικό υποθετικό σενάριο που αύριο σταματάει η παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, στο σημερινό 30% ανεργίας θα προστεθεί το 50% της άμεσης ή έμμεσης ενασχόλησης με τον λιγνίτη και θα έχουμε ένα συνολικό ποσοστό 80% ανεργίας. Καμία κοινωνία δεν είναι βιώσιμη με τέτοια ποσοστά ανεργίας. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι η επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας πρέπει να γίνει σε άλλη βάση. Με έμφαση στη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη και τον εναλλακτικό τουρισμό, αλλά, γιατί όχι, και την παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές. Βέβαια η παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές δεν αφορά μόνο φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, αλλά πρέπει να συνδεθεί με μία σειρά από υποστηρικτικές εργασίες και παραγωγικές δραστηριότητες. Για το σκοπό αυτό ζητάμε τη χρηματοδότηση ενός επιχειρησιακού σχεδίου για την επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας, για την επανεκκίνηση της περιοχές σε μία άλλη βάση.
Τα προβλήματα είναι πολλά και οι λύσεις πρέπει να δοθούν άμεσα, τώρα που έχουμε διαπραγματευτική δυνατότητα.
Η χρονική στιγμή διενέργειας του διαλόγου πιστεύω ότι είναι η πλέον κατάλληλη, από την άποψη ότι τώρα γίνονται οι ζυμώσεις για το μείζον θέμα της πώλησης μονάδων παραγωγής ενέργειας και ορυχείων, αλλά και για τα θέματα της αύξησης και κατανομής του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης, της καθιέρωσης λιγνιτοσήμου και της επέκτασης της Τηλεθέρμανσης. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να τεθούν τα θέματα της αποκατάστασης και επαναπόδοσης των εκτάσεων των ανενεργών ορυχείων, της επίσπευσης των διαδικασιών μετεγκατάστασης των οικισμών που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα, της δημιουργίας μονάδων αποθείωσης για τον περιορισμό της ρύπανσης και φυσικά της απαρέγκλιτης τήρησης των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας ορυχείων και εργοστασίων.
Για το σκοπό αυτό οι δράσεις ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας είναι ουσιαστικά ένα κάλεσμα προς όλους τους πολίτες. Είναι καιρός να σηκωθούν όλοι από τους καναπέδες, να συμμετάσχουν στο διάλογο, να πλαισιώσουν την προσπάθεια. Να μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε ένα νέο πλαίσιο για τον τόπο, μία νέα προοπτική. Να δημιουργήσουμε ένα μέλλον βιώσιμο για τις επόμενες γενιές. Αν δεν τα καταφέρουμε τώρα, που βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού, δεν θα τα καταφέρουμε ποτέ!
Μάκης Ιωσηφίδης
Δήμαρχος Αμυνταίου &
Πρόεδρος Δικτύου Ενεργειακών Δήμων