Η εργασία ανθρώπων αποτελεί την "αξία χρήσης"(στην τιμή)ενός αγαθού, έλεγε ο Μαρξ ,στην αρχή της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, προσπαθώντας να εξηγήσει τα οικονομικά δεδομένα της χειρονακτικής εργασίας.
Και μολονότι δεν έδωσε άλλα οικονομικά πρότυπα, πλην της επεξήγησης αυτής(ότι αργότερα ακολουθήθηκε δεν ήταν δικό του),εντούτοις δημιούργησε ένα κοινωνικό "κλώτσημα" την εποχή εκείνη,που οδήγησε αργότερα στη θεσμοθέτηση δομών προστασίας της απασχόλησης , διαπλατυνόμενες σε κοινωνική βάση και σε διαχρονική επαναπροσέγγιση των αναγκαίων κοινωνικών αναπροσαρμογών.
Βεβαίως, αν η τότε εξόφθαλμη κοινωνική αδικία οδήγησε σε,δια κοινωνικής εντάσεως, διαπιστώσεις, η μετέπειτα κοινωνική και τεχνολογική εξέλιξη, γιατί όχι και η κοινωνική δυναμική, οδήγησαν σε πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις και αναπροσαρμογές,στην προσπάθεια βελτίωσης της κοινωνικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής συνοχής, αφού:
1 Οι ανθρώπινες αξίες δεν μονοπωλούνται.
2.Τα πρότυπα ελεύθερης οικονομίας, που τότε επεξηγηματικά προσεγγίστηκαν, παρά τις αδυναμίες τους, παρέμειναν τα μόνα εφικτά και λειτουργικά,
3.Το μελανό κοινωνικά σημείο, η ανεργία, ποτέ δεν μελετήθηκε έκτοτε επισταμένα, σε όλες του τις παραμέτρους.
Η βασική παραδοχή ενός συστήματος "συμμετοχής στην ευημερία" αντί ενός "ισότητας στη φτώχεια", προσέκρουε πάντα,όχι στις οικονομικές οπτικές, αλλά στις ανθρώπινες νομενκλατούρες, όχι μόνο του πλούτου αλλά και της "νεοφεουδαρχίας"(κρατικοκομματικές),με το πρόσχημα μάλιστα του Μάρξ.
Οι βασικές αναθεωρήσεις της εποχής, είναι:
1.Μεταβιομηχανική ηλεκτρονική εποχή των υπηρεσιών(αντί της χειροναξίας) : Η εργασία παμφθηνων(αναλογικά)ηλεκτρονικών μηχανών(ρομπότς) παίρνει τη θέση των αφεντάδων(;)τους ανθρώπων, απελευθερώνοντάς τους σε μια κοινωνία του τύπου "πολιτισμός της σχόλης" και πνευματικής καλλιέργειας,ή το αντίθετο:
Οι νομενκλατούρες, δια των ρομπότς, οδηγούν σε κοινωνίες "οργουελικού τύπου",πλήρους ελέγχου της ανθρώπινης προσωπικότητας.
2. Εννοια του κόστους των συντελεστών παραγωγής στην τιμή ενός αγαθού,που οδηγεί στον πληθωρισμό κόστους(βασική αιτία ανεργίας):
Οι βασικοί συντελεστές παραγωγής ήταν: φύση, εργασία, κεφάλαιο.
Προστέθηκαν: επιχειρηματικότητα και τεχνολογία {τεχνογνωσία).
Οι τομείς οικονομικής δραστηριότητας(αγενής,β'γε-νής,γ'γενής)λειτουργούν πλέον σε νέα κοστολογική βάση. Εκτός από το κόστος εργασίας, την τιμή ενός αγαθού καθορίζουν πλέον:
το κόστος τεχνογνωσίας, φήμη και πελατεία(διαφήμιση),κόστος πρώτων υλών, μηχανολογικού εξοπλισμού,υπηρεσίες παραγωγής (ηλεκτρισμός, ύδρευση,επικοινωνίες κλπ), φόροι, ασφαλιστικές εισφορές, κόστος διανομής και εμπορίας κλπ.
Τα παραπάνω επιβαρύνουν την τελική τιμή του αγαθού(πληθωρισμός κόστους).οδηγώντας στην καθετοποίηση των συστημάτων MARKETING τις πολυεθνικές εταιρίες, καταργώντας τα κλασσικά κανάλια διανομής των μικροκαταστημάτων.
Ετσι,εισάγονται νέες μορφές ηλεκτρονικού εμπορίου: Πολυκαταστήματα,TELEMARKETING, INTERNET MARKETING, MULTILEVEL MARKETING, ΔΙΚΤΥΑΚΟ MARKETING,σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο,χωρίς σύνορα.
3.Εννοια της χρησιμότητας αγαθού(ή υπηρεσίας)στην ανταλλακτική του αξία: Χρησιμότητα είναι η ιδιότητα του αγαθού να ικανοποιεί ανθρώπινες ανά-γκες(και αναλογικά καθορίζεται η τιμή του).
Απόδειξη η κλασσική θεωρία των τιμών(προσφορά-ζήτηση)αλλά και αντίστροφα,το "παράδοξο του ΓΚΙΦΕΝ", όπου η ζήτηση ενός αγαθού ανεβαίνει, όσο ανεβαίνει η τιμή του (αυτό, γιατί η τιμή πιστοποιεί ποιότητα άρα χρησιμότητα).Και μάλιστα, ανεξάρτητα από εργασία ή λοιπό κόστος παραγωγής.
Η ίδια όμως η εργασία, εκτός από συντελεστής παραγωγής, γιατί δεν είναι και δημόσιο αγαθό ή υπηρεσία;
Αρα εμπίπτει στη θεωρία της χρησιμότητας, ικανοποιεί ανθρώπινες ανάγκες, εκτός από την παραγωγή και τη στήριξη του κοινωνικού ιστού.
Αρα η τιμή της εργασίας και η ίδια η εργασία(προσφορά και ζήτηση της) εμπίπτουν στην ανταλλαγή χρησιμότητας της.
Αυτό προϋποθέτει πλέον προσαρμογή και εξειδίκευση στα νέα τεχνολογικά δεδομένα, δια της κατάλληλης παιδείας, καθετοποιημένης και συνδεδεμένης με τις ανάγκες της παραγωγής, διαφορετικά, μια ανειδίκευτη εργασία παύει να αποτελεί "αξία χρήσης", στην παραγωγή ενός εξειδικευμένου αγαθού. Αρα, σύμφωνα με όλα τα παραπάνω:
1 .Δομική ανεργία: Είναι το έλλειμμα της ζήτησης εργασίας, σε σχέση με την (εξειδικευμένη ή μη) προσφορά της, στους επιμέρους τομείς και το σύνολο της οικονομίας. Ανέρχεται (ΕΣΥΕ 2002) στο 9,7 %,και αφορά 450.000 εργαζόμενους.
Τα όποια στοιχεία είναι ενδεικτικά, αφού δεν είναι πάντα μετρήσιμο μέγεθος και προκαλεί πάντα διαφωνίες.
Μη μετρήσιμη είναι η υποαπασχόληση, διπλοαπασχό-ληση, πρωτοαπασχόληση, ανεργία επιλογής και εισαγόμενη.
2.Ανεργία τριβής: Η πρόσκαιρη μετακίνηση από μια θέση εργασίας σε άλλη(εποχιακά ή μη).Είναι η μόνη "επίσημη αγαπημένη" στα "κιτάπια" του 0ΑΕΔ(και από αυτή το μέρος της που δεν αφορά κάποιο άλλο πρόγραμμα δικής του υποαπασχόλησης.)Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει ενασχόληση με το θέμα, που θεωρείται "προνόμιο" της κεντρικής διοίκησης.
3.Ανεργία νέων:Είναι ανεργία πρωτοαπασχόλησης και δεν είναι απλώς "τριβής" αλλά " κοινωνικής ανάφλεξης", που επηρεάζει άμεσα τον κοινωνικό ιστό και κατ επέκταση το δημογραφικό ,αφού αφορά περίπου έναν στους τέσσερις ανέργους.
4.Ανεργία επιστημόνων: Η ανακολουθία της μη σύνδεσης των αναγκών της παραγωγής με την εξειδίκευση και την εκπαίδευση παράγει άνεργους επιστήμονες.
5.Ανεργία επιλογής: Είδος ανεργίας τριβής, όταν υπάρχει αναμονή μιας πρόσληψης σε εξειδικευμένη θέση πχ: επετηρίδα διορισμών.
6.Εισαγόμενη ανεργία:Προκύπτει από την υπερπρο-σφορά κάλυψης κενών θέσεων με οικονομικούς μετανάστες, προσφέροντας φθηνή υποκατάσταση
(χειρονακτικής κυρίως) εργασίας.
Αίτια ανεργίας στην ελληνική πραγματικότητα:
Α. Αμιγώς οικονομικά αίτια:
1.Ανυπαρξία Β'γενούς παραγωγής(βιομηχανίας): Η ανεργία οφείλεται, όχι στην ύπαρξη τινός "καπιταλισμού" αλλά ακριβώς στην ανυπαρξία του ,λόγω ανυπαρξίας βιομηχανίας.
Η εποχή της "κρατικοκουλτούρας" δεν εξωθεί κανέναν στην βιομηχανία, πλην των επιθυμούντων την κρατική- κοινοτική) επιδότηση, φεύ, συχνά μέχρι το χρόνο που αυτή διαρκεί.
2.Ανάπτυξη του "πολιτικού κεφαλαίου" : Η "θεοποίηση" του κράτους και η απουσία επενδύσεων οδηγεί στην κάλυψη των κενών από τη διαπλοκή και την πολυθεσία , με μεγάλο κοινωνικό και οικοκομικό κόστος(συνεισφορά στον πληθωρισμό κόστους και τη μειωμένη παραγωγικότητα).
3.Αναξιοποίητη ελληνική ναυτιλία: Θα έφτανε και μόνη της να μας έλυνε κάθε μας πρόβλημα.
Οι κακές επιχειρηματικές συνθήκες όμως του εσωτερικού (απουσία μακροχρόνιων οικονομικών κανόνων, νοοτροπία, κρατικο-κομμαπσμός)έστειλαν "αλάργα" τους έλληνες εφοπλιστές.
Παρά ταύτα και με το υπάρχον νηολόγιο η ΕΟΚΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ είναι μακράν ΠΡΩΤΗ στον κόσμο, με τεράστια εμπορικά οφέλη, χάρη στην ελληνική ναυτιλία, που είναι η βασική αιτία αποδοχής μας στην ΕΟΚ.
4.Αναξιοποίητος παράγων ΕΟΚ: Οι κοινοτικές επιδοτήσεις των έργων υποδομής, κυρίως, χάνονται στον κυκεώνα τουλάχιστον της άγνοιας και της κακοδαιμονίας.
5.Πληθωρισμός κόστους και η λάθος αντιμετώπισή του:
Η αύξηση των τιμών ,λόγω αύξησης του κόστους παραγωγής (αναλύθηκε πριν) φέρνει μειωμένη ζήτηση και μείωση όγκου παραγωγής.
Αρα, φαύλος κύκλος, ακόμα μεγαλύτερες τιμές, επιμερίζοντας το κόστος.
Επομένως το κόστος που επιλέγουν ορισμένες επιχειρήσεις να περικόψουν, ανάλογα με την κουλτούρα τους, είναι, φεύ, της εργασίας.
Η λάθος αντιμετώπιση: παγώνουν οι αποδοχές, για να μην υπάρχει κατανάλωση ,να πέσουν οι τιμές επί ζημία των επιχειρήσεων, που κλείνουν.
Από την άλλη ούτε οι φόροι ούτε η δημόσια κατανάλωση μειώνεται, με τάση περαιτέρω συμπίεσης των αποδοχών.
6.Μειωμένη παραγωγικότητα: Ένα κιλό γάλα 1 ΕΥΡΩ. Αν γίνουν 2 κιλά το γάλα θα κάνει μισό ΕΥΡΩ το κιλό.
Το σύνολο των αποδοχών από την άλλη πρέπει να αντιστοιχεί σε παραγόμενη ποσότητα ,για να μην υπάρχει πληθωρισμός.
Κι αν την παραγωγή δεν την φέρνει η εργασία, θα την φέρει η επιχειρηματικότητα και η τεχνολογία στην χώρα μας;
7.Μετανάστευση επιχειρήσεων: Ιδανικό για πλήρως ανθούσα οικονομία. Για τη δική μας όμως, η είσπραξη μιας κοινοτικής επιδότησης δικαιολογεί τη μεταφορά της λιγοστής παραγωγικής μας βάσης στο εξωτερικό ,κυρίως όπου ενώ εξάγουμε ,δεν εισάγουμε τεχνογνωσία;
β,Δανεισμός χώρας: Η μειωμένη παραγωγικότητα και οι ταμιακές ανάγκες του Δημοσίου οδηγούν σε(εσωτερικό και εξωτερικο)δανεισμό, η τοκοχρεολυτική εξυπηρέτηση του οποίου επιβαρύνει το κόστος παραγωγής.
9.Κακή πορεία ασφαλιστικού:
α)φέρνει αύξηση ορίων ηλικίας, άρα υψηλές αποδοχές κλιμακίων και υπέρογκο κόστος για μια επιχείρηση .πληρώνοντας έναν αντί για τρεις ,που θα απέδιδαν και τα τριπλάσια.
β)οι αναξιοποίητοι πόροι των ταμείων(απουσία επανεπένδυσης) οδηγούν σε αυξημένες εισφορές εργαζόμενους και επιχειρήσεις και ενισχύουν τον πληθωρισμό κόστους.
10.Υπερφορολόγηση:οδηγε! σε λιγότερες επιχειρήσεις(μείωση φορολογητέας ύλης) που επιμερίζονται το αυξανόμενο φορολογικό κόστος, εκτός των λοιπών λόγων "ασυνάφειας" στην οικονομική ανάπτυξη.
Σε ότι αφορά τη φοροδιαφυγή αποτελείτο "ένστικτο αυτοσυντήρησης" στην υπερφορολόγηση.
Βεβαίως, αν μερικές έχουν "πιότερο ένστικτο" από τις άλλες, αποτελεί λογο για σκέψεις τύπου "ηρώδης ο φορολογικός" ;
11.Επίδραση του διεθνούς ηλεκτρονικού εμπορίου στον υπερεπαγγελματισμό των μικρομεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων:
Η μικρομεσαία ελληνική οικογενειακή επιχείρηση (επιχειρηματική συνέχεια της κοινωνίας των σπιτικών αυλών),εκτός από τα λοιπά της εγγενή προβλήματα (παντοειδής οικονομική ασφυξία, υψηλό κόστος, κακή ασφάλιση-συνταξιοδότηση, φορολογικά, αλόγιστα και ασυναφή λογιστικά πρότυπα κλπ)αρχίζει και αντιμετωπίζει την καυτή ασφυκτική ανάσα των πολυεθνικών, που εισβάλλουν ηλεκτρονικά ή μη, στις τοπικές κοινωνίες.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ 2 στις 5 ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν πριν τα 2 χρόνια λειτουργίας και 1 στις 2 πριν τα 7 χρόνια λειτουργίας.
Ευνόητο τι σημαίνει για την απασχόληση ,όταν αφορούν το ένα τρίτο τηςελληνικής οικονομικής δραστηριότητας.
Β. Κοινωνικοοικονομικά αίτια:
1.Αλλαγή του ελληνικού κοινωνικού STATUS οικογένειας:
Η παλιά ολιγαρκής, πολύτεκνη και ομόστεγη κοινωνία των σπιτικών αυλών, έγινε άτεκνη, διπλοεργασιακή, πολυστεγική κοινωνία των πολυκατοικιών, ενίοτε και άγαμη ή διαζευγμένη!!!,
πολυανομική και εσχάτως πολιπολιτισμική. Κινητά και στα βρέφη;
Η αύξηση της προσφοράς εργασίας που αυτό έφερε, με την αλλαγή των καταναλωτικών και εργασιακών συνηθειών οδηγεί σε μη ανταπόκριση της ζήτησης ,είτε για λόγους μη οικονομικής ανάπτυξης, είτε έλλειψης των αντίστοιχων εξειδικεύσεων.
2.Αστυφιλία και αγροτικός τομέας:
Η αλλαγή του ελληνικού οικογενειακού STATUS και των καταναλωτικών και εργασιακών συνηθειών δεν άφησε ανεπηρέαστες τις σπιτικές αυλές της ελληνικής υπαίθρου.
Από την άλλη, αυθύπαρκτοι οικονομικοί λόγοι(μικρός αγροτικός κλήρος, αδυναμία οργάνωσης-διάθεσης παραγωγής, κακή ασφάλιση-συνταξιοδότηση, υψηλό κόστος παραγωγής κλπ)εξωθούν στις πόλεις ,με αποτέλεσμα μείωση του πρωτογενούς τομέα, αλλαγή του πληθυσμιακού STATUS και ανεργία.
3.Περιφερειακές ανισότητες:
Το μέγεθος της αστυφιλίας ανισοκατανεμημένο στις γεωγραφικές περιοχές.
Αν έπιναν ένα πρωϊ 1 καφεδάκι οι οικονομικά ενεργοί Αθηναίοι, θα έφτανε να λύσει το πρόβλημα της ανεργίας στη Δυτική Μακεδονία των 300 χιλιάδων κατοίκων ,όση η πόλη της Λάρισας, όσο ένα κλάσμα Αθηναϊκής συνοικίας.
Αν έδιναν κάθε χρόνο ένα φιλικό Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός, θα έφτανε να καλύψει το κόστος της διαφοράς που πληρώνουν οι 55.000 Φλωρινιώτες κάθε χρόνο στον ακριτικό Νομό τους για καύσιμα θέρμανσης.
4.Εισαγωγή μεταναστών, ως λύση φθηνών χεριών:
' Ηταν ίσως αρχικά μια λύση, στα χειρονακπκά κυρίως επαγγέλματα.
Σιγά-σιγά όμως το 1|3 περίπου των επιδομάτων του ΟΑΕΔ δίνονται σε αλλοδαπούς οικονομικούς μετανάστες.
5.Νοοτροπία ελληνικής κακοδαιμονίας:
Το κράτος καλείται, σαν τον Αη Γιώργη, να σκοτώσει "το δράκο του άγχους".
Πρόκειται όμως μάλλον για τη "λερναία ύδρα" της ελληνικής πραγματικότητας ,της οποίας ,ενίοτε, οι πλευρές θωπεύονται προεκλογικά, επιβραβεύοντας κάθε λογική ήσσονος προσπάθειας.
Επιτείνοντας τους οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους.
Η ανεργία είναι το πρώτο οικονομικό και κοινωνικό μέγεθος που επηρεάζεται από την κάθε παθογένεια μιας οικονομίας.
Λύσεις και προτάσεις ποτέ δεν έλειψαν, αρκεί η θέληση αλλά και οι συνθήκες που να καθιστούν δυνατή την επίλυση των κοινωνικών φαινομένων.
Οι οικονομολόγοι οφείλουν να δείχνουν "το αστέρι της αμφισβήτησης" σε κάθε "ιουράσια περίοδο" και να συνδράμουν, όταν και εφόσον τους ζητηθεί, κάθε προσπάθεια κοινωνικής και οικονομικής ανοικοδόμησης.
Οφείλουν να είναι πρώτα τεχνοκράτες και μετά οτιδήποτε άλλο.
Οι πολιτικοί οφείλουν να συλλαμβάνουν τα μηνύματα των καιρών και τα αιτήματα κάθε εποχής.-
Φλώρινα 25-7-2003
Κων/νος Χ. Μπομπότας
ΥΓ: Η παραπάνω επιστημονική προσέγγιση γράφεται, αντί ευχαριστηρίου, στην ομόφωνη εκλογή του γράφοντος ως Γραμματέα στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΝΟΚΕ) της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φλώρινας.
Σημερινή σημείωση : ( για την ιστορία)
Το κείμενο είχε σταλλεί στον πολιτικό σχεδιασμό της Ρηγίλλης ενόψει των Εθνικών Εκλογών 2004.
Το ίδιο κείμενο στάλθηκε στα συνημμένα της υποψηφιότητας του γράφοντος το 2006 για τη στήριξη (χρίσμα ) του υποψήφιου Νομάρχη Φλώρινας, ενός από τους συνυποψήφιους του επιλεγέντος τότε Γιάννη Βοσκόπουλου
