Ο σιδηρόδρομος ήταν συνδυασμένος με την ανάπτυξη και εξέλιξη της Περιφερειακής ενότητας Φλώρινας τον 20ο αιώνα και ιδίως των 2 σημαντικών αστικών κέντρων της, της Φλώρινας και του Αμυνταίου. Την ίδια λειτουργία, ακόμα και σε μεγαλύτερο βαθμό μπορεί να επιτελέσει και στον 21ο με τα κατάλληλα έργα επέκτασης και αναβάθμισης.
Δυστυχώς, 120 χρόνια μετά το ξεκίνημα της σιδηροδρομικής σύνδεσης, η διακοπή των δρομολογίων βάζει σε κίνδυνο την σημαντικότερη υποδομή βιώσιμης ανάπτυξης στο τομέα των μεταφορών που διαθέτει η περιοχή μας. Ο νόμος 3891/10, μεταξύ άλλων δίνει το δικαίωμα στον ΟΣΕ, μετά από 12 μήνες χωρίς δρομολόγια σε ένα τμήμα του δικτύου, να ξηλώσει τις γραμμές και να εκποιήσει τη γη του ως απλό ακίνητο, για άλλες χρήσεις.
Μέσα στο κλίμα ύφεσης και δημοσιονομικής προσαρμογής η εξέλιξη αυτή είναι καταστροφική, τόσο για την ποιότητα της ζωής μας, όσο και για τις οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής καθώς περιορίζει τη δυνατότητα μετακινήσεων για όλους μας και ιδίως για συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού (φοιτητές, εργαζόμενοι, αγρότες). Πλήττει κυρίως τους φτωχότερους από μας που στερούνται έτσι τη δυνατότητα οικονομικής μετακίνησης. Στερεί από την περιοχή την εύκολη πρόσβαση για σημαντικό αριθμό επισκεπτών και δεν της επιτρέπει να εξελιχτεί σε σημαντικό προορισμό εναλλακτικού τουρισμού όπως φιλοδοξεί.
Όπως έχει συμφωνηθεί από όλους (μεταξύ άλλων και στην συνάντηση φορέων και πολιτών στις 12/2 αλλά και του περιφερειακού συμβουλίου στις 13/3) οι βασικές «κόκκινες γραμμές» είναι:
- η άμεση επαναλειτουργία της γραμμής Φλώρινας Θεσσαλονίκης με πλήρη (4 ζεύγη) δρομολόγια. Σε καμία περίπτωση δεν δεχόμαστε ανεπαρκή σχέδια των 2 δρομολογίων ημερησίως. Τα 2 δρομολόγια δεν εξυπηρετούν τους κατοίκους και τους επισκέπτες καθώς δε θα συμπίπτουν με τα ωράρια των περισσότερων. Σύντομα λοιπόν θα απαξιωθούν στην συνείδηση των πολιτών, με αποτέλεσμα την οριστική κατάργηση σε δεύτερο χρόνο.
- Την ανάκληση της απόφασης αύξησης στην τιμής των εισιτηρίων, ιδίως την κατάργηση της έκπτωσης της επιστροφής. Την εποχή της έξαρσης της ανεργίας και της μείωσης των εισοδημάτων γενικώς, οι δημόσιες υπηρεσίες μεταφορών αποτελούν «κοινωνικό μισθό» που εξισορροπεί τις απώλειες αγοραστικής δύναμης διασφαλίζοντας στοιχειώδη ποιότητα ζωής. Ειδικά η έκπτωση στο κόστος της επιστροφής ενισχύει την χρήση του μέσου και είναι πάγια πολιτική όλων των ΜΜΜ από τα αεροπλάνα μέχρι τα λεωφορεία.
Πέρα από τις βασικές απαιτήσεις, είναι σημαντικό να σχεδιαστούν, προωθηθούν και δρομολογηθούν μια σειρά ακόμα από ενέργειες σε διάφορα επίπεδα για τη βελτίωση των υπηρεσιών και τη μείωση του κόστους του σιδηροδρόμου. Ανάμεσα σε αυτά είναι:
- Βελτίωση της γραμμής (Φλώρινα – Θεσσαλονίκη) με
- ηλεκτροδότηση του δικτύου. Η κίνηση με ηλεκτρισμό, μειώνει κατά πολύ το κόστος των δρομολογίων, σε σχέση με την πετρελαιοκίνηση. Επιπροσθέτως μειώνει τους χρόνους του δρομολογίου, το θόρυβο και γενικά βελτιώνει την ποιότητα του ταξιδιού. Το έργο της ηλεκτροδότησης του τμήματος του δικτύου στη Δ. Μακεδονία πρέπει να είναι εξαιρετικά σημαντική προτεραιότητα της περιφερειακής αρχής και μπορεί, με την βούληση της περιφέρειας Δ. Μακεδονίας να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ κάνοντας τη γραμμή οικονομικά βιώσιμη.
- νέα, ευθυγραμμισμένη χάραξη στο τμήμα Θεσσαλονίκη-Σκύδρα-Έδεσσα μέσω Γιαννιτσών. Έχει μελετηθεί από το 2008, περιλαμβάνει 4 σταθμούς μέχρι την Έδεσσα. Θα μειώσει το χρόνο της διαδρομής (Φλώρινα Θεσσαλονίκη) σε λιγότερο από 2 ώρες κάνοντάς το τρένο ανταγωνιστικό σε κόστος και εξυπηρέτηση σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο μέσο μεταφοράς, ιδιωτικό ή δημόσιο. Με βάση τις μελέτες του ΟΣΕ το κόστος του έργου είναι 150 εκ. ευρώ.
- Η σιδηροδρομική συγκοινωνία με τοπικό δρομολόγιο μεταξύ των πόλεων της περιοχής (Φλώρινα, Αμύνταιο, Πτολεμαϊδα, Κοζάνη) που θα εξυπηρετεί του πολίτες με βάση τη νέα διοικητική διάρθρωση αλλά και τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ.
- Συνδυασμένες μεταφορές Τρένου/Λεωφορείου. Το τρένο με την μεγάλη μεταφορική του ικανότητα μπορεί και πρέπει να τροφοδοτεί όλη την περιοχή και ιδίως τους τουριστικούς προορισμούς για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών. Σήμερα για να επισκεφτεί κάποιος το Νυμφαίο, τις Πρέσπες ή το χ/κ Πισσοδερίου χρειάζεται να έχει ΙΧ. Σε συνεργασία με τα ΚΤΕΛ της περιοχής που πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν συνεργάτες και όχι ανταγωνιστές του τρένου, μπορούν να εκτελούνται δρομολόγια πρόσβασης μέσω Αμυνταίου και Φλώρινας σε Νυμφαίο και Πρέσπες/Πισσοδέρι αντίστοιχα. Αυτό θα αυξήσει την τουριστική κίνηση δίνοντας τη δυνατότητα, σε τμήματα του πληθυσμού που δεν θα είχαν αλλιώς τη δυνατότητα να επισκεφθούν την περιοχή μας. Ιδίως αν δρομολογηθούν επιπρόσθετοι συρμοί το Σαββατοκύριακο ακολουθώντας την αύξηση της ζήτησης. Οι συνδυασμένες μεταφορές μπορούν να ενισχυθούν επιπλέον με συμφωνία με τοπικούς φορείς φιλοξενίας και εστίασης για την παροχή εκπτώσεων με την επίδειξη του εισιτηρίου.
- Οργανωμένες εκδρομές (Μαθητές, ΚΑΠΗ). Η πληρότητα των τρένων μπορεί να αυξηθεί εξασφαλίζοντας ότι οι δεκάδες χιλιάδες μαθητές που επισκέπτονται το Νυμφαίο και τις Πρέσπες στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης το κάνουν με τα τακτικά δρομολόγια του σιδηρόδρομου. Είναι σημαντικό η περιβαλλοντική εκπαίδευση να ξεκινά από τη στιγμή της αναχώρησης και όχι από την άφιξη των μαθητών στον προορισμό τους. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση του τρένου, του πιο περιβαλλοντικά φιλικού μέσου μεταφοράς το οποίο είναι σημαντικό να μάθουν να χρησιμοποιούν και να αγαπούν τα παιδιά από μικρή ηλικία. Επιπροσθέτως, η χρήση του τρένου θα φέρει βελτίωση της ασφάλειας (που είναι σημαντικός προβληματισμός μετά από το οδυνηρό δυστύχημα των Τεμπών), μείωση του κόστους αλλά και δουλειές στα τοπικά τουριστικά γραφεία που θα αναλαμβάνουν την μεταφορά των μαθητών στους τελικούς προορισμούς (Νυμφαίο 20χλμ. από το σταθμό του Αμυνταίου, Πρέσπες 50χλμ, από το σταθμό Φλώρινας). Αντίστροφα, οι φορείς της περιοχής μας (Περιφέρεια, Δήμοι, Σχολεία) μπορούν να εξασφαλίσουν για τις εκδρομές στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, μέσω προγραμματικής συμφωνίας με την ΤΡΕΝΟΣΕ, χαμηλές τιμές για μετακίνηση μέσω σιδηροδρόμου που θα μειώσει την επιβάρυνση των νοικοκυριών που στις σημερινές οικονομικές συνθήκες είναι σημαντική.
- Επέκταση του δικτύου και των δρομολογίων. Η βασική διαδρομή εξυπηρέτησης (χθες γιατί σήμερα οι γραμμές είναι άδειες) είναι Φλώρινα Θεσσαλονίκη και Φλώρινα Αθήνα μέσω Πλατέως.
- Ο καταληκτικό σταθμός της Φλώρινας θα είναι σε διαρκή κίνδυνο δεδομένης της άσχημης δημοσιονομικής κατάστασης για το προβλεπτό μέλλον. Αντίθετα αν τα δρομολόγια επεκτείνονται μέχρι το Μοναστήρι (περιοχή με πληθυσμό περίπου 10 φορές μεγαλύτερο της Φλώρινας) θα διασφαλιστεί η πληρότητα και η οικονομική βιωσιμότητα της γραμμής επιστρέφοντας στον αρχικό σχεδιασμό της γραμμής (1890). Επιπροσθέτως η σύνδεση αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στους ξένους επισκέπτες που θέλουν να επισκεφτούν την ευρύτερη περιοχή (Πρέσπες, Αχρίδα) και στις 3 πλευρές των συνόρων, να το κάνουν μέσω του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης και του ΣΣ Φλώρινας.
- Η σιδηροδρομική σύνδεση Καλαμπάκας Κοζάνης που ενώνει απευθείας την Δ. Θεσσαλία και τη Δ. Μακεδονία με την Αθήνα είναι ένα σημαντικό έργο που θα κάνει τη διαδρομή Φλώρινα Αθήνα μικρότερη των 5 ωρών (από 7 σήμερα) και τη διαδρομή Κοζάνη- Αθήνα 3 ώρες και 45’. Το έργο είναι σε προχωρημένη μελετητική φάση στα πλαίσια του Δυτικού Σιδηροδρομικού Άξονα αλλά έχει βαλτώσει για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν στην πτώχευση του 1932, όταν είχε γίνει η διάνοιξη της χάραξης, χωρίς να στρωθούν οι γραμμές).
Γνώμη μας είναι ότι η ανάπτυξη και ολοκλήρωση των σιδηροδρομικών υποδομών της περιφερειακής ενότητας θα μπορέσει να αποτελέσει το όχημα για την μελλοντική βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής και πρέπει σταθερά και συστηματικά να προωθηθεί από όλους τους φορείς.
Η νέα αιρετή περιφέρεια Δ. Μακεδονίας έχει να επιτελέσει το σημαντικότερο ρόλο ως μοναδικό φορέας όλης της περιοχής τέως Νομού Φλώρινας, ενισχυμένη με τις νέες αρμοδιότητες και δυνατότητες που πλέον έχει από την μεταρρύθμιση του Καλλικράτη. Αυτό αφορά μεταξύ άλλων την ένταξη των σημαντικών έργων υποδομής που απαιτούνται αλλά και το συντονισμό φορέων.
Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι η επανέναρξη των δρομολογίων που έχουν διακοπεί και απειλούν να βάλουν ταφόπλακα σε μια ιστορία που ξεκίνησε από την εποχή του Αβδούλ Χαμίτ το 1890 και κινδυνεύει με ξαφνικό θάνατο το 2011.
ΚΙΝΗΣΗ ΦΙΛΩΝ ΤΡΕΝΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
