Γέμισαν πάλι οι εφημερίδες με λέξεις πρυτάνεων. Λέξεις μεγάλες και άδειες. Διαβάζουμε για «πανεπιστημιακές κοινότητες», για «δημοκρατικά πανεπιστήμια», για «ακαδημαϊκά οράματα» και άλλα θάματα και οσονούπω θα ξεπηδήσει και το ακαταμάχητο «απροϋπόθετο ΑΕΙ».
Στόχος, φυσικά, όλων αυτών των κενών λέξεων είναι ναι πνίξουν μία ακόμη μεταρρύθμιση, που θα αλλάξει την τριτοβάθμια παιδεία, αλλά θα ξεβολέψει χιλιάδες πανεπιστημιακούς.
Η συνταγή της συντήρησης είναι παλιά. Σε κάθε πρόταση αλλαγής του υπάρχοντος υπερακοντίζονται πομφόλυγες που θέλουν να τρομοκρατήσουν την κοινωνία για το μέλλον. Η πλειονότητα των Ελλήνων πρυτάνεων και πολλοί πανεπιστημιακοί μας εκφοβίζουν ότι τα χείριστα ελληνικά ΑΕΙ θα γίνουν χειρότερα αν τα αλλάξουμε.
Ας υποθέσουμε ότι κάποιοι πρυτάνεις, που εξελέγησαν συναλλασσόμενοι με κάθε παράταξης φοιτητή, τώρα απλώς θέλουν να προσφέρουν. Ας υποθέσουμε ότι και αυτή η μεταρρύθμιση –όπως όλες οι προηγούμενες– δεν ανταποκρίνεται στο υψηλότατο πρότυπο που έχουν στο μυαλό τους (και δεν μας το περιγράφουν) κάποιοι πρυτάνεις. Ας δεχθούμε, επίσης, ότι υπάρχει ένα άλλο πανεπιστήμιο, το οποίο αγγίζει την τελειότητα του «απροϋπόθετου» αλλά η προτεινόμενη μεταρρύθμιση δεν το πλησιάζει.
Υπάρχει όμως μια σοφιστεία που μετέρχονται όλοι οι οπαδοί της στασιμότητας. Αυτοί, αντιπροτείνουν –χωρίς να το προσδιορίζουν– ένα «φανταστικό», «υπέρτερο», «γλυκό», «φοβερό» και «τρομερό» πανεπιστήμιο, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε πρόταση αλλαγής του υπάρχοντος να μοιάζει μίζερη. Φυσιολογικό: τα παραμύθια είναι πάντα πιο ελκυστικά από την πραγματικότητα. Το λογικό όμως είναι να συγκρίνουμε, το υπαρκτό με το προτεινόμενο.
Η Ελλάδα ξοδεύει (ως ποσοστό του ΑΕΠ) περισσότερα χρήματα για την ανώτατη εκπαίδευση απ’ ό, τι οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ. Παρά τη μεγάλη αυτή δαπάνη, πανηγυρίζουμε αν ένα εγχώριο ίδρυμα καταφέρει να μπει στους καταλόγους των 500 καλύτερων ΑΕΙ του κόσμου. Βεβαίως, πολλοί πανεπιστημιακοί απεχθάνονται τις κατατάξεις, που χρησιμοποιεί όλος ο κόσμος. Ισχυρίζονται ότι τα ελληνικά ΑΕΙ έχουν κρυφές αρετές που δεν χωρούν στους ποσοτικοποιημένους δείκτες αξιολόγησης. Ετσι πετούν την μπάλα στο γήπεδο του αμέτρητου και μετά... μετρούν το μπόι τους για να το βρούνε ψηλό. Λένε ότι «στόχος της παιδείας είναι να παράγει ολοκληρωμένους πολίτες», υπονοώντας ότι τα ελληνικά ΑΕΙ ρίχνουν εκεί το βάρος τους και γι’ αυτό πατώνουν στις διεθνείς αξιολογήσεις.
Αν, όμως, κάποιος επισκεφθεί ένα ελληνικό ΑΕΙ –ειδικά εκείνα που παράγουν τους πιο «ολοκληρωμένους πολίτες» – θα συναντήσει, πανό, βρωμιά και διαφθορά. Θα διαπιστώσει επίσης ότι εντός δρουν ανεξέλεγκτες συμμορίες, που απειλούν καθηγητές ή προπηλακίζουν ή ξυλοκοπούν εκείνους με τους οποίους διαφωνούν.
Είναι απορίας άξιον πώς σε τέτοιο περιβάλλον παράγονται «ολοκληρωμένοι πολίτες». Ισως γίνεται διά της επιφοίτησης κατά την αποφοίτηση, αλλά αυτή η επιφοίτηση δεν είναι ορατή στην κοινωνία. Μετά από τόσα χρόνια παραγωγής «ολοκληρωμένων πολιτών», φτάσαμε να έχουμε αποφοίτους ΑΕΙ που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν δύο γαϊδουριών άχυρα, πόσω δε μάλλον τη βία από τον λόγο, τη δημόσια ανυπακοή από την παρανομία.
Συνεπώς, πρέπει να καταλήξουμε ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο απέτυχε καθολικώς. Και ως προς τα δικά του υψηλόφρονα ιδανικά, αλλά και σε σχέση με τα χαμερπή δυτικά κριτήρια, όπως είναι π. χ. να βρίσκουν οι απόφοιτοι δουλειά. Γι’ αυτό ίσως είναι καλύτερα να κάνουμε ό, τι και οι «κουτόφραγκοι». Μπορεί να απέχει πολύ από το ιδανικό «απροϋπόθετο πανεπιστήμιο», αλλά απέχει εξίσου από τη σημερινή κατάντια των ΑΕΙ.
